Dywidenda w funduszach Beta ETF. Reinwestowanie przez fundusze inwestycyjne. Ile procent można zyskać?

Udostępnij

Spis treści

Dni związane z dywidendą
Dywidenda w indeksie dochodowym
Reinwestowanie dywidend przez fundusze inwestycyjne
Fundusz dywidendowy a fundusz akumulacyjny
Moment reinwestowania dywidend przez fundusze Beta ETF
Zachęcamy do zadawania pytań

Podczas tegorocznego Forum Finansów i Inwestycji jednym z najczęściej zadawanych pytań przez inwestorów było to, w którym momencie fundusze Beta ETF reinwestują otrzymywane dywidendy. Tym artykułem odpowiemy na to nurtujące inwestorów pytanie. Zanim jednak przejdziemy do udzielania na nie odpowiedzi, warto na początek przybliżyć pewne pojęcia i zagadnienia, które ułatwią nam zrozumienie tej odpowiedzi.

Dni związane z dywidendą

Dywidenda, w swej najprostszej postaci, jest częścią zysku netto spółki akcyjnej wypracowanego za dany rok obrotowy, która nie zostaje ponownie reinwestowana w spółce, ale jest wypłacana w gotówce akcjonariuszom jako forma wynagrodzenia za udzielenie kapitału. Z dywidendą wiążą się nieodłącznie cztery daty:

data walnego zgromadzenia akcjonariuszy (WZA), na którym podejmowana jest uchwała o podziale zysku (ang. declaration date). Takie WZA jest zwoływane najczęściej już po zakończeniu roku obrotowego i zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, jednak w sytuacji uchwały dotyczącej zaliczki na poczet dywidendy, WZA może zostać przeprowadzone nawet w czasie trwania roku obrotowego. Uchwała WZA określa m.in. wysokość wypłacanej dywidendy na jedną akcję oraz dwie inne kluczowe dla inwestora daty – dzień dywidendy i dzień wypłaty dywidendy;
dzień dywidendy (ang. holder-of-record date), inaczej dzień prawa do dywidendy – jest dniem, w którym ustalone zostaje prawo do otrzymania dywidendy. Innymi słowy, jest to dzień, w którym inwestor powinien mieć zapisane (a więc już rozliczone) akcje na swoim rachunku maklerskim. W praktyce, zapisanie akcji na rachunku następuje 2 dni sesyjne po ich kupnie na giełdzie (z uwagi na rozliczanie transakcji przez KDPW w trybie T+2). Tak więc, aby być uprawnionym do otrzymania dywidendy, należy kupić akcje najpóźniej na 2 dni sesyjne przed dniem dywidendy. Dzień dywidendy przypada nie wcześniej niż 5 dni i nie później niż 3 miesiące po WZA, na którym podjęto uchwałę o podziale zysku;
dzień notowania bez prawa do dywidendy (ang. ex-dividend date, ex-date) – pierwszy dzień, w którym kupno akcji nie uprawnia już do otrzymania dywidendy (często określany jako dzień, w którym „odrywa się” dywidenda). Tego dnia cena odniesienia akcji zostaje pomniejszona o wartość dywidendy. Dzień ten przypada na jeden dzień sesyjny przed dniem dywidendy (z uwagi na rozliczanie transakcji przez KDPW w trybie T+2);
dzień wypłaty dywidendy (ang. payment date) – jest to dzień, w którym inwestor faktycznie otrzymuje środki pieniężne z tytułu dywidendy. Najczęściej następuje on w ciągu 2-3 tygodni, nie później jednak niż po 3 miesiącach od dnia dywidendy. W zależności od rachunku maklerskiego i związanego z tym statusu podatkowego, inwestor otrzymuje dywidendę w pełnej wysokości lub pomniejszoną o należny podatek dochodowy – podatek od dywidendy w wysokości 19% wartości dywidendy.

W celu lepszego utrwalenia informacji nt. dni związanych z dywidendą, warto spojrzeć jeszcze na poniższy przykład dotyczący spółki

PKN

ORLEN S.A.

88.7998

15.54 %

Orlen SA wypłacającej dywidendę za rok obrotowy 2018 w wysokości 3,50 PLN na akcję.

screen 8 ✕

Opracowanie własne na podstawie danych ze stooq.pl

W tym przykładzie dodatkowego objaśnienia wymaga wiersz dotyczący ceny odniesienia. Cena (kurs) odniesienia jest to właściwa wartość porównawcza dla danego dnia. To od niej powinna być więc liczona m.in. dzienna stopa zwrotu. Do tej właśnie wartości giełda odnosi m.in. swoje limity dotyczące tzw. statycznych widełek dla danej sesji (oraz dynamicznych widełek na otwarciu tej sesji). Dla standardowego dnia sesyjnego cena odniesienia jest równa cenie zamknięcia z poprzedniego dnia sesyjnego. W przypadku dnia, w którym odrywa się dywidenda od ceny akcji, cena odniesienia liczona jest jako cena zamknięcia z poprzedniego dnia pomniejszona o wartość odrywającej się dywidendy. W powyższym przykładzie, być może właśnie przez nieuwagę inwestorów i odnoszenie się do ceny zamknięcia z poprzedniego dnia a nie do ceny odniesienia, kurs akcji PKN Orlen wzrósł w tym dniu aż o 6,3% (ale jedynie 2,45% jeżeli odnosimy się do ceny zamknięcia).Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze stooq.pl

Dywidenda w indeksie dochodowym

Istnieją dwa podstawowe typu indeksów – indeksy cenowe i indeksy dochodowe. Indeksy dochodowe różnią się od indeksów cenowych tym, że oprócz cen uwzględniają one w swej kalkulacji m.in. również dywidendy. Wartość dywidendy jest doliczana do poziomu indeksu w dniu pierwszego notowania bez prawa do dywidendy, a nie w dniu wypłaty dywidendy. Taka należność z tytułu dywidendy (dopóki dywidenda nie zostanie faktycznie wypłacona posiadamy jedynie roszczenie do niej) reinwestowana jest z powrotem w cały koszyk indeksu, a nie tylko w akcje spółki dywidendowej.

Reklama

Właściwa wysokość doliczanej dywidendy do poziomu indeksu dochodowego zależy od jego rodzaju. Z racji możliwego różnego statusu podatkowego inwestorów wyróżnia się bowiem indeksy dochodowe brutto (odpowiednie dla inwestorów zwolnionych od podatku dochodowego, takich jak np. fundusze inwestycyjne akcji polskich, inwestorów posiadających rachunki IKE i IKZE itp.) i indeksy dochodowe netto (odpowiednie dla inwestorów będących podatnikami podatku dochodowego, np. dla funduszy inwestycyjnych akcji zagranicznych czy inwestorów posiadających tradycyjny rachunek maklerski). W przypadku indeksu dochodowego brutto dywidenda jest doliczana w pełnej wysokości, natomiast w przypadku indeksu dochodowego netto dywidenda, przed doliczeniem, zostaje pomniejszona o podatek według określonej stawki (w Polsce właściwą stawką opodatkowania jest najczęściej 19%).

Warto również wiedzieć, że GPW Benchmark publikuje jedynie dwa typy indeksów – indeksy cenowe (np. WIG20, mWIG40, sWIG80) i indeksy dochodowe brutto (np. WIG20TR, mWIG40TR, sWIG80TR czy WIG).

Reinwestowanie dywidend przez fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne są według prawa polskiego zwolnione z podatku dochodowego. Oznacza to, że w sytuacji gdy polska spółka wypłaca dywidendę, trafia ona w całości na rachunek funduszu. Kwestię podatku od dywidendy wypłacanej przez spółkę zagraniczną regulują natomiast przepisy podatkowe kraju siedziby takiej spółki i obustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy takim krajem a Polską. W znakomitej większości przypadków fundusze inwestycyjne otrzymują dywidendę od spółki zagranicznej pomniejszoną o podatek u źródła potrącany przez fiskusa kraju siedziby spółki zagranicznej (najczęściej stawka opodatkowania wynosi 15%), natomiast nie rozliczają się już dodatkowo z polskim urzędem skarbowym (inwestorzy indywidualni muszą dokonać dodatkowego rozliczenia, które sprawi, że efektywna stopa opodatkowania dywidendy wyniesie 19% lub więcej, gdy stawka podatku u źródła jest wyższa).

Ze względu na odmienne statusy podatkowe, właściwy benchmark dla funduszu inwestycyjnego akcji polskich powinien być więc złożony z indeksów dochodowych brutto, natomiast fundusz inwestujący w akcje spółek zagranicznych powinien utworzyć swój benchmark na bazie indeksów dochodowych netto.

Bez względu na status podatkowy funduszu inwestycyjnego, taki fundusz musi oczywiście w którymś momencie należną dywidendę zainwestować. W przypadku funduszy pasywnie zarządzanych (funduszy indeksowych i ETF-ów), których celem inwestycyjnym jest jak najwierniejsze odwzorowanie stopy zwrotu z indeksu, zainwestowanie dywidendy powinno nastąpić dokładnie w taki sam sposób, jak dzieje się to modelowo w odzwierciedlanym indeksie. Fundusz pasywnie zarządzany musi więc kupić koszyk spółek z indeksu w momencie gdy następuje „oderwanie się” dywidendy od kursu akcji. Dzięki temu jest w stanie cały czas utrzymywać ekspozycję na indeks blisko 100,0%. Jednak w tym momencie fundusz posiada jedynie należność z tytułu dywidendy, a nie faktyczne środki pieniężne. Z uwagi na to, że środki pieniężne znajdą się na rachunku funduszu dopiero za kilkanaście/kilkadziesiąt dni, fundusze pasywnie zarządzane najczęściej uzyskują dodatkową ekspozycję na indeks finansując ją środkami z zewnątrz (np. poprzez zaciągnięcie krótkoterminowej pożyczki o terminie spłaty przypadającym na dzień wypłaty dywidendy) lub alternatywnie poprzez nabycie kontraktów futures na indeks, które pozwalają uzyskać ekspozycję na ten indeks przy zaangażowaniu jedynie części środków w formie depozytu zabezpieczającego.

W przypadku funduszy aktywnie zarządzanych mamy do czynienia ze zgoła inną sytuacją. Zarządzający takich funduszy podejmują decyzje inwestycyjne zazwyczaj w oparciu o stan posiadanych środków pieniężnych, ekspozycję funduszu kontrolując z nieco mniejszą dokładnością niż zarządzający funduszami pasywnymi (wpływ na to ma nie tylko sposób zarządzania, ale i sama konstrukcja tradycyjnych funduszy inwestycyjnych). Ewentualne odchylenia w alokacji inwestycji funduszu muszą być więc znaczące (rzędu powyżej 1 procenta), aby był to czynnik decydujący o podjęciu decyzji o korekcie poziomu ekspozycji funduszu. O ile więc wartość dywidend nie jest duża (w stosunku do wielkości aktywów netto funduszu), takie fundusze inwestują dywidendy najczęściej dopiero w dniu ich wypłaty lub później. Przy relatywnie większych dywidendach, z uwagi na chęć utrzymania określonej ekspozycji na rynek akcyjny (zamiana części kursu akcji na dywidendę obniża bowiem tę ekspozycję), zarządzający funduszami aktywnymi mogą się zdecydować na wcześniejszą ich reinwestycję, finansując zakup nowych inwestycji środkami finansowymi utrzymywanymi jako bufor płynnościowy funduszu.

Fundusz dywidendowy a fundusz akumulacyjny

Rozważania dotyczące dywidend i funduszy inwestycyjnych nie muszą odbywać się jedynie na płaszczyźnie relacji pomiędzy funduszem inwestycyjnym a spółkami, w które ten fundusz inwestuje. Inną płaszczyzną może być ta dotycząca relacji pomiędzy funduszem inwestycyjnym a uczestnikami (czyli inwestorami) funduszu. Ze względu na tę płaszczyznę wyróżniamy dwa rodzaje funduszy inwestycyjnych – fundusze akumulacyjne i fundusze dywidendowe.

Reklama

Fundusz akumulacyjny to taki fundusz, który w czasie swego działania nie wypłaca żadnych dochodów swoim inwestorom, a jedynie je reinwestuje. Oznacza to, że całkowity zysk dla inwestora wynika jedynie z różnicy pomiędzy ceną sprzedaży tytułów uczestnictwa, a ceną kupna tych tytułów.

Fundusz dywidendowy z kolei to fundusz, który w czasie swojego istnienia część dochodów dystrybuuje do swoich uczestników w formie dywidendy, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich tytułów uczestnictwa. Taka dywidenda podlega opodatkowaniu na takich samych zasadach, jak dywidenda wypłacana przez spółkę z tego samego kraju, co kraj siedziby funduszu. Na stopę zwrotu dla posiadacza tytułów uczestnictwa takiego funduszu składa się więc nie tylko różnica pomiędzy ceną sprzedaży i kupna tych tytułów, ale również przypadająca na nie łączna wartość dywidend (netto) otrzymanych przez inwestora przez cały okres posiadania udziałów w funduszu.

Warto zwrócić uwagę na to, że częstotliwość dystrybucji dochodów różni się znacznie na linii spółki-fundusz i fundusz-inwestorzy. W przypadku tej pierwszej relacji fundusze mogą otrzymywać dywidendę nawet każdego dnia (częstotliwość zależy oczywiście od tego jak dużo akcji różnych spółek dywidendowych posiada ten fundusz i jak często w ciągu roku takie spółki wypłacają dywidendę). W przypadku funduszy dywidendowych, z uwagi na koszty z tym związane, dystrybucja dywidend odbywa się zwykle nie częściej niż raz na kwartał, półrocze czy rok.

Moment reinwestowania dywidend przez fundusze Beta ETF

W tym momencie na

GPW

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

54.3996

6.05 %

notowane są dwa fundusze Beta ETF odzwierciedlające indeks wyłącznie w sposób fizyczny (tzn. kupując akcje spółek z indeksu) – Beta ETF WIG20TR i Beta ETF mWIG40TR. Oba te fundusze są funduszami akumulacyjnymi, a ich benchmarki stanowią indeksy dochodowe brutto, odpowiednio WIG20TR i mWIG40TR. Z racji tego, że są to fundusze pasywnie zarządzane, należną dywidendę od spółek znajdujących się w portfelu reinwestują w koszyk naśladowanego indeksu w momencie „oderwania się” dywidendy. Najczęściej dokonują tego za pomocą kontraktów futures na indeks, czego wyrazem jest fakt, że w okresie dywidendowym każdy inwestor może zauważyć na stronie internetowej danego funduszu (agiofunds.pl -> zakładka ‘Beta ETF’ -> wybrany fundusz) zwiększony poziom ekspozycji na indeks odniesienia z tytułu instrumentów pochodnych.

Dla przykładu, dla dnia 2019-08-13 stopa dywidendy indeksu WIG20TR wyniosła 0,8%, z uwagi na oderwanie się dywidendy od ceny akcji

PZU

Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A.

60.1582

-4.14 %

SA – jednego z największych uczestników tego indeksu. Fundusz Beta ETF WIG20TR otrzymał należność z tytułu dywidendy w tej samej wielkości i niejako zainwestował ją natychmiast tak, że ekspozycja funduszu na indeks odniesienia na koniec dnia wynosiła 100,00% wartości aktywów netto. 98,49% zostało uzyskane dzięki inwestycjom w akcje, natomiast ok. 1,51% uzyskano dzięki kontraktom futures. Ekspozycja z tytułu kontraktów futures była w tym okresie o ok. 1 p.p. wyższa niż standardowo – w okresie pozadywidendowym fundusz utrzymuje bowiem swoją ekspozycję z reguły w proporcjach 99,5% akcje – 0,5% kontrakty futures.

Podsumowując, reinwestycja dywidendy w momencie oderwania się jej od kursu akcji jest jedyną metodą pozwalającą funduszom Beta ETF dokładnie naśladować swoje benchmarki. W przeciwnym wypadku jakość zarządzania, a co za tym idzie również atrakcyjność funduszu, mogłaby się utrzymywać na znacznie niższym poziomie niż dotychczas.

Zachęcamy do zadawania pytań

Ten artykuł jest pierwszym, który powstał przy współpracy Beta Securities Poland SA i FXMAG. Pozostając otwartym na pytania i potrzeby inwestorów, chcielibyśmy zachęcić czytelników do zadawania nam pytań dotyczących ETF-ów i pasywnego zarządzania ogólnie. Można to zrobić wysyłając maila z zapytaniem na skrzynkę - support@fxmag.pl lub biuro@betasecurities.pl. W miarę możliwości postaramy się na nie odpowiedzieć w kolejnych artykułach. Na część z nich odpowiemy zapewne również w innej formie (mail, twitter itp.). . Zapraszamy również do śledzenia kanału @EtfBeta na Twitterze.

Reklama

Dawid Bąbol

Dawid Bąbol, doradca inwestycyjny w Beta Securities Poland SA, zarządzający funduszami z rodziny Beta ETF w AgioFunds TFI SA. Ukończył Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu na kierunku Finanse i rachunkowość, wydział Zarządzania. Posiada licencję maklera papierów wartościowych nr 2950 oraz licencję doradcy inwestycyjnego nr 557.