Dolar kanadyjski to jedna z najważniejszych walut świata. Znajduje się na 6. miejscu najczęściej handlowanych środków płatniczych na rynku Forex. Stanowiący około 2% wszystkich światowych rezerw - jest piątą najczęściej utrzymywaną walutą rezerwową na świecie, po dolarach amerykańskich, euro, jenach i funtach szterlingach. W Polsce kluczowej roli nie odgrywa, aczkolwiek jest bardziej rozpoznawalny aniżeli jej australijski odpowiednik (który zajmuje pozycję wyższą we wspomnianym zestawieniu). Ta stosunkowo większa rozpoznawalność wynika z faktu, iż w Kanadzie mieszka około miliona Polaków, a osób polskiego pochodzenia około 1,5 miliona. W tym artykule poznasz bliżej historię kanadyjskiej waluty. Zapraszam więc, na kolejną krótką, aczkolwiek bardzo emocjonującą lekcję z przedmiotu pt. „Historia walut światowych”.
Początki Kanady – historia francuskiej kolonii w pigułce. Gdzie dwóch się biję, tam trzeci (nie)korzysta?
Za pierwszych osadników terytoriów Kanady uznaje się Indian oraz Innuitów. Indianie zasiedlali te tereny od przeszło 35 tys. lat. Sprzyjające warunki naturalne sprawiły, że zarówno kultura materialna, jak i duchowa rozwijała się harmonicznie, bez większych problemów.
Kolonizacja Kanady rozpoczęła się w 1497 roku. Wtedy to, genueński żeglarz, będący pod skrzydłem angielskim, dokonał odkrycia wschodniego wybrzeża. W 1534 roku francuski żeglarz Jacques Carter zbadał obszar w rejonie rzeki św. Wawrzyńca. Zbadane i zdobyte terytorium nazwał Nową Francją. W 1633 roku Kanada została oficjalnie prowincją francuską. Tereny, które położone były na zachód i północ od Nowej Francji, administrowane były przez Anglików.
Rysunek 1. Portret Jacquesa Cartera
Po początkowej bezproblemowej współpracy kultur europejskich, doszło do pierwszych zgrzytów, nieporozumień. W 1745 roku Brytyjczycy zdobyli francuski fort w Nowej Szkocji, a w roku 1759 twierdze Quebec. Rok później ich łupem padło miasto Montreal. I tak od XVIII wieku Francuzi byli stopniowo wypierani przez Wielką Brytanię. Już w roku 1763, na mocy postanowień pokoju paryskiego, Francja zrzekła się roszczeń do kolonizowanych terytoriów. Od tego czasu Kanada była kolonią brytyjską.
W 1867 roku doszło do uchwalenia przez brytyjski parlament ustawy o Brytyjskiej Ameryce Północnej, dzięki której zostało utworzone tzw. Dominium Kanady. Było to federalne państwo o statusie dominium. Dopiero w 1931 roku Kanada uzyskała pełną suwerenność (na podstawie tzw. Statutu Westminsterskiego)
Historia dolara kanadyjskiego
Kto da więcej? Funt kanadyjski i jego historia
Początki monetarnego systemu w Kanadzie są ściśle powiązane z kolonialnymi zapędami europejskich mocarzów, czyli Wielkiej Brytanii. W XVII i XVIII wieku na owych terenach panował kompletny chaos. W obiegu funkcjonowały funty szterlingi, talary hiszpańskie, franki francuskie, a nawet monety z Portugalii czy Ameryki Południowej. Również rozwijające się lokalne banki, pogłębiały monetarny bezład poprzez emitowanie własnych not bankowych. By, ustabilizować system monetarny, zjednoczone kolonie wprowadziły nową i jednolitą walutę, czyli funta kanadyjskiego. Był to rok 1841.
Rysunek 2. Funt kanadyjski z roku 1841
Ta waluta została utworzona na wzór funta brytyjskiego. Nie mogło być inaczej. Kolonialne imperium Brytyjskie w praktycznie ten sam sposób postąpiło w przypadku innych zamorskich zależnych terytoriów, m.in. z Nową Zelandią (o historii NZD przeczytasz więcej tutaj) czy Australią (o walucie tego kraju przeczytasz w tym artykule).
Rysunek 3. Moneta funta kanadyjskiego z roku 1857
Nowy funt kanadyjski równy był 4 dolarom amerykańskim. Jego wartość wynosiła również 16 szylingów oraz 5,3 pensa.
Dlaczego wolimy dolara zamiast funta? Wszyscy murem za USD!
Lata 50. XIX wieku dla Kanadyjczyków były dekadą sporów. Debatowano nad zmianą systemu monetarnego funta szterlinga na dziesiętny system oparty na walucie południowych sąsiadów, czyli dolarze amerykańskim. Nie powinno to zbytnio szokować, gdyż taki zabieg był po prostu opłacalny dla kanadyjskiej ludności. W tym czasie handel ze Stanami Zjednoczonymi kwitł w najlepsze. Wspólny, bądź podobny system monetarny był w stanie zaoszczędzić wiele trudów. Dlatego też władze kraju klonowego liścia dążyły do przyjęcia systemu pieniężnego, na którym funkcjonował amerykański dolar (o charakterystyce systemu monetarnego USA oraz o samej historii USD przeczytasz tutaj). Na taki zabieg, dużą dezaprobatą odpowiadali urzędnicy brytyjscy. Dla Korony Wielkiej Brytanii wspólna waluta w całym Imperium była niejako oznaką spójności, zależności. Coś, co uskrzydlało wielkie brytyjskie ego.
W roku 1851 kanadyjski parlament uchwalił ustawę,
która wprowadzała w życie funta szterlinga z ułamkową monetą dziesiętną (przypominając, system funta szterlinga nie był oparty na dziesiętnym systemie, jeden funt dzielił się na 20 szylingów oraz 240 pensów). Wyglądać miało to w sposób następujący: monety dziesiętne odpowiadałyby dokładnym kwotom w stosunku do ułamkowej monety dolara amerykańskiego. Brzmi niejasno? Oczywiście Wielka Brytania odrzuciła ustawę, co pobudziło kanadyjskie władze do ustalenia bardziej skomplikowanego systemu. Kanadyjczycy zaproponowali walutę z trzema nowymi jednostkami dziesiętnymi:
- 10 „minims” warte jedną markę,
- 10 marek to jeden szyling,
- 10 szylingów jako jeden „royal”
Z tego wynikało, że:
- jedna marka warta była 1,2 „pensa”
- jeden „royal” to równowartość ½ funta.
Ta istna „mieszanka wybuchowa” nie została wprowadzona w życie. Dopiero w roku 1858 wprowadzono dziesiętne monety o nominałach: 1¢, 5 ¢, 10 ¢ i 20 ¢.
Powstanie dolara kanadyjskiego. Dolar, kolejny dolar!
W roku 1858 kanadyjskie kolonie mimo dezaprobaty ze strony Wielkiej Brytanii zaczęły używać własną walutę opartą o dziesiętny system podziału i wzorowaną na dolarze amerykańskim, czyli dolara kanadyjskiego. Na terenach całej Kanady dolar został jedyną oficjalną walutą w 1871 roku (za wyjątkiem dolara nowofundlandzkiego, który pozostał jednostką rozliczeniową Nowej Fundlandii, aż do roku 1949). Było to związane z uchwaleniem tzw. „Uniform Currency Act”. Wraz z wejściem w życie tego dokumentu, dolar kanadyjski stał się oficjalnym środkiem płatniczym. Zainicjowanie nowej, jednolitej waluty, opartej na prostym i logicznym systemie było priorytetem dla ówczesnych władz.
Jednak pierwszy dolar kanadyjski swoje narodziny miał paręnaście lat wcześniej, bo w roku 1817. W tym czasie Bank of Montreal wyemitował pierwszego dolara, który trafił do obiegu w Górnej Kanadzie oraz Quebecu.
Rysunek 4. Pierwszy banknot wyemitowany przez Montreal Bank – rok 1817
Złoty standard - był i go nie ma
W 1853 roku wprowadzony został złoty standard dolara. Papierowy pieniądz mógł być bez ograniczeń wymieniany na złoto. Kurs dolara kanadyjskiego względem swojego południowego imiennika został ustalony na 1:1. Z kolei, jeden funt kosztował ok. 4,8666 dolara kanadyjskiego. Wymienialność tej waluty na złoty kruszec została zakończona w 1914 roku. Związane było to z wojną w Europie. Pomimo tego dolar kanadyjski utrzymywał swój kurs bardzo blisko parytetu dolarowego. Jednak 1918 roku doszło do osłabienia kanadyjskiej waluty, czego efektem było osiągnięte na poziomie 0,84 USD w roku 1920 minimum kursowe. Pełny parytet został na krótko przywrócony w latach 1926 – 1931. Ze względu na kryzys lat 30. XX wieku dolar kanadyjski został ostatecznie „oderwany” od złota.
Ekonomiczne niejasności – problemy dolara kanadyjskiego
Wielki kryzys odcisnął piętno na wielu krajach ówczesnego świata. Gospodarka Kanady również odczuła na własnej skórze skutki tego załamania. Seria upadłości banków mających prawo do emisji pieniądza, była niejako punktem zapalnym skłaniającym władze Kanady do reformy systemu walutowego. Głównym skutkiem było powołanie w 1935 roku Bank of Canada, który jako jedyny otrzymał prawo do emisji pieniądza. Wszystkie dotychczas wyemitowane banknoty zostały zastąpione przez zunifikowanego dolara.
W roku 1939 aktem Exchange Fund Act utworzony został fundusz stabilizacyjny,
który był konsekwencją porzucenia parytetu złota. W latach 1939-1950 wymiana walut odbywała się przy zachowaniu sztywnego kursu kanadyjskiego dolara. W związku z największym militarnym konfliktem, czyli II wojną światową dolar uległ rewaluacji względem funta szterlinga i dolara amerykańskiego.
Kurs CAD/USD na przestrzeni lat – na jakich poziomach kształtował się kurs dolara kanadyjskiego względem amerykańskiej waluty?
Kurs dolara kanadyjskiego został uwolniony w latach 1950 – 1962. Sprawiło to, że waluta Kanady utrzymywała swoją cenę na poziomach nieco wyższych aniżeli dolar amerykański. W 1957 roku za jednego „Kanadyjczyka” trzeba było zapłacić 1,0614 USD. Jednak znaczący spadek wartości doprowadził do ponownego ustalenia sztywnego kursu. I tak dolar kanadyjski do roku 1970 wart był równe 0,925 USD.
Rok 1970 to ponowne uwolnienie kursu dolara, co poskutkowało wzrostem wartości do poziomów 1,043 USD za jedną jednostkę kanadyjskiej waluty.
Wykres 1. Notowania pary walutowej CAD/USD w latach 1984-2021
Z powyższego wykresu kursu CAD/USD wynika, że rekordowe minimum dla tej pary walutowej to poziomy 0,6197 USD. Miało to miejsce w styczniu 2002 roku. Od tego czasu, aż do września 2007 roku można było zaobserwować umacnianie się waluty kanadyjskiej. Wtedy to CAD osiągnął po raz pierwszy od roku 1976 parytet względem USD, a 28 września tego roku kurs wymiany wynosił 1,052 USD. W niespełna parę miesięcy kurs powrócił do rejonów 0,8 USD, po to, by 31 lipca 2011 roku osiągnąć rekordowe 1,05 USD. Obecnie tj. w 2020 roku kurs pary walutowej CAD/USD oscyluje w granicach 0,70 USD. Widzimy, więc że jest to dość niestabilna para walutowa. Wahania w ciągu ostatnich 15 lat były dość znaczące. Zresztą, powyższy wykres nie pozostawi złudzeń.
Emitent dolara kanadyjskiego - Bank of Canada (RBNZ lub BoC)
Ze względu na sporą ilość obywateli francuskojęzycznych bank centralny Kanady określany jest także jako Banque du Canada. Historia tej instytucji to zaledwie nieco ponad 80 lat. Bank Kanady swoją działalność rozpoczął 11 marca 1935 roku. Jednak jego początków należy doszukiwać się dwa lata wcześniej, kiedy premier R.B. Bennet utworzył Royal Commission on Banking and Currency, czyli Królewską Komisję Bankowości i Walut oraz wydał zalecenie utworzenia banku centralnego. Zalecenie to było podstawą do późniejszego utworzenia banku narodowego. W początkowych etapach instytucja ta była podmiotem prywatnym mającym zapobiegać uwydatnianiu presji rządu na bank (odpowiednik amerykańskiego FED-u).
Jednak już w 1939 roku został uzależniony od władz Kanady i stał się swoistego rodzaju przedsiębiorstwem państwowym
100 proc. akcji banku należy do kanadyjskiego Ministerstwa Finansów (sto tysięcy akcji o wartości nominalnej 50 dolarów za sztukę). Mimo iż BoC jest uzależniony od rządu, posiada dużą autonomię w podejmowaniu ważnych gospodarczo decyzji.
Na czele zarządu banku (Board of Directors) stoi prezes (Governor). Obecnie prezesem jest Stephen Poloz
Głównym zadaniem banku jest zapewnienie rozwoju zarówno gospodarczego, jak i finansowego kraju. Do innych ważnych zadań należy m.in. emisja krajowej waluty, zarządzanie funduszami rządowymi, utrzymanie stabilności finansowej państwa oraz świadczenie usług bankowych.
W 2020 roku stopy procentowe w Kanadzie są ulokowane na poziomie 0,25 proc. Jest to oczywiście historyczne minimum. W całej dotychczasowej historii kanadyjskiej polityki monetarnej z tak niskimi pułapami nie mieliśmy jeszcze do czynienia. W tym aspekcie polityka BoC nie różni się zbytnio od polityki innych centralnych banków (w wielu krajach rok 2020 jest rokiem niespotykanie niskich stóp procentowych, nie tyle zerowych, ile ujemnych).
Wykres 2. Stopy procentowe w Kanadzie w latach 1999 – 2020
Siedziba Banku Kanady zlokalizowana jest w stolicy prowincji Ottawa, w prowincji Ontario.
Rysunek 5. Siedziba Bank of Canada
Przyszłość dolara kanadyjskiego – co czeka CAD?
Dolar kanadyjski jest walutą surowcową. Jego popularność na rynku Forex jest znaczna. Wśród inwestorów waluta ta jest uznawana za stabilną, liczącą się w międzynarodowych rozliczeniach. Jednak to, co z jednej strony umocniło CAD, a z drugiej nie pozwala na pełne rozwinięcie skrzydeł, to silne powiązanie z dolarem amerykańskim. USD jest niejako ojcem wszystkich swych imienników. Ojcem, który nie ma zamiaru odstąpić od swojej ugruntowanej pozycji. Jest to ojciec, który nie odda w spadku wszystkiego, co osiągnął „swoim dzieciom”.
Dlatego też Kanadyjczyk,
który bez wątpienia jest silnie powiązany z USD, musi kroczyć swoją drogą. Jak dotąd można uznać ją za słuszną, gdyż jak wspomniałem, jest uznaną walutą na świecie. Przyszłość prawdopodobnie podtrzyma jego ugruntowaną pozycję. Problemem dla CAD może być skomplikowanie się sytuacji na rynku ropy naftowej. Mimo iż gospodarka nadal jest silnie powiązana z tym surowcem, to z roku na rok sytuacja zmienia się na korzyść kraju. Nowe niekonwencjonalne źródła energii, w których Kanada zaczyna się „lubować, sprawiają iż CAD jest walutą przyszłościową. Przyszłościowa, bezpieczna, stabilna – czego chcieć więcej?
URL Artykułu
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję