We współczesnym świecie powszechnie stosuje się pieniądz fiducjarny. Jest to środek płatniczy, który nie jest oparty na żadnych dobrach materialnych takich jak choćby metale szlachetne, a jedynie na zaufaniu. Zaufaniu do instytucji, które maja prawny monopol na jego emisje. Jednak nie zawsze tak było. Przez pewien okres czasu w historii, wahania kursów walut były znacznie ograniczone, zaś sam pieniądz wymienny był na złoto.
Standard złota
Mimo popularności złota jako środka płatniczego od starożytności, podwaliny pierwszego systemu waluty złotej zostały stworzone dopiero na początku XIX wieku w Anglii. Wtedy, to każdy posiadacz pieniędzy w Wielkiej Brytanii, posiadał gwarancję ich wymiany na złotego suwerena.
W 1844 uchwalono ustawę bankową, zwaną również aktem Peela, od nazwiska ówczesnego premiera Roberta Peela. Bank Anglii został zobowiązany w niej do odkupywania banknotów za złoto. Ponadto, znosiła ona ograniczenia w transporcie i przetapianiu tego metalu.
W drugiej połowie XIX wieku standard monety złotej został wprowadzony również w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Nowej Zelandii i w koloniach brytyjskich. Funkcjonował, aż do wybuchu I Wojny Światowej, której skutkiem były zwiększone wydatki budżetowe oraz kłopoty z utrzymaniem wymienialności.
W 1925 brytyjski parlament uchwalił The British Gold Standard Act, który przywracał wymienialność waluty na złoto. Jednak tylko w przypadku wymiany na 12kg sztabkę. System nie był pozbawiony wad, gdyż jego wprowadzanie w tym czasie wiązało się z akceptacją deflacji i dużego bezrobocia. Połączenie tych czynników z Wielkim Kryzysem w latach 1929-1933 skłoniło do rezygnacji z niego.
System z Bretton Woods
W 1944 roku został stworzony w pełni negocjowalny i międzynarodowy system monetarny. Zakładał on zachowanie parytetu złota do dolara w stosunku 35$ za uncję. Państwa członkowskie były zobowiązane do utrzymania kursów walutowych w granicach w +/- 1%. Nie było to łatwe zadanie, gdyż niektóre kraje potrzebowały nawet kilkunastu lat, by ustalić sztywny kurs względem dolara.
Już w latach pięćdziesiątych XX wieku amerykańska Rezerwa Federalna zaczęła mieć problemy z utrzymaniem podaży dolara do złota. Wiązało się to z rosnącym importem z Europy, którego skutkiem był odpływ kapitału ze Stanów Zjednoczonych. Dodatkowe Amerykanie angażowali się w kosztowne wojny (np. w Wietnamie), co doprowadziło do wzrostu inflacji oraz zadłużenia. W 1967 roku dług sięgnął 33mld dolarów podczas, gdy posiadane przez rezerwę federalną złoto warte było zaledwie 12mld.
Wykres 1. Zadłużenie USA i wartość posiadanych rezerw złota.
W latach 1961-1968 próbowano dokonywać interwencji w związku z rosnącą na wolnym rynku ceną złota. Jednak nie udało się zatrzymać wzrostów i w efekcie wartość uncji wynosiła ponad 40$ w 1969. Wówczas Rezerwa Federalna mogła kontynuować wymianę zgodnie
z parytetem lub sprzedawać złoto na wolnym rynku po lepszej cenie.
Pod koniec lat sześćdziesiątych, Francja zażądała wymiany posiadanych dolarów na złoto. Doprowadziło to do zawieszenia systemu z przez Prezydenta Stanów Zjednoczonych Richarda Nixona w 1971 roku. Wtedy część krajów ustaliła nowe parytety, a inne oparły kurs swoich walut na dolarze. W 1973 wprowadzono płynny kurs dolara amerykańskiego,
co oznaczało również jego dewaluacje. Przesądziło to o upadku systemu z Bretton Woods.
Skutki
Do głównych skutków braku zachowania parytetu złota w systemie monetarnym można zaliczyć dewaluację amerykańskiego dolara, która trwa od lat siedemdziesiątych oraz
w zasadzie nielimitowaną podaż pieniądza.
Wykres 2. Cena złota w dolarach.
Wykres 3. Podaż pieniądza M0 w USA.
Źródło wykresu: tradingeconomics.com
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję