Przełom ws. KPO. „To kwota, która już pracuje dla polskiej gospodarki”
Dolar o 10% droższy, niż powinien być? Tak zmieniły się reguły gry
Inflacja CPI najniższa od miesięcy. Nie jest tak dobrze, jakby się wydawało
Nadchodzą lepsze czasy? Optymizm wdarł się do prognoz znanych banków
Większość klientów liczy na spadki cen mieszkań. Kompletnie inaczej sądzą deweloperzy
Majątek i finanse Stolicy Apostolskiej do niedawna były objęte ścisłą tajemnicą. Papież Franciszek postawił na większą jawność danych na ten temat. Nie dają one wciąż jednak pełnego wglądu, co się dzieje za kulisami teokracji rzymskokatolickiej. Według naszych szacunków majątek Watykanu jest warty 127 mld dolarów.
Rozpoczęło się konklawe, którego zadaniem jest wyłonienie nowego papieża. Wierni Kościoła Rzymskokatolickiego oczekują, że nowa głowa Stolicy Apostolskiej będzie mieć dobrą rękę do zarządzania finansami Watykanu, które będą do tego w pełni przejrzyste wzorem świeckich państw. Reformy w tej mierze popierał nieżyjący od niedawna papież Franciszek.
Niektórzy są zdania, że krajem zarządzają dyletanci i finansowi analfabeci. Czy ta opinia nie jest krzywdząca? Zanim zobaczymy biały dym, unoszący się nad Kaplicą Sykstyńską, warto chwilę poświęcić na przyjrzenie się finansom Watykanu. Przy czym warto pamiętać o tym, że podmiotem prawa międzynarodowego, który włada Watykanem jest Stolica Apostolska.
To najmniejsze na świecie państwo, ulokowane w sercu Rzymu, które okupuje obszar 44 hektarów, zamieszkuje niespełna tysiąc osób – chodzi o 800-900 ludzi w zależności od źródła danych, na co składają się dostojnicy kościelni, szeregowi duchowni, zakonnice, personel pomocniczy (np. członkowie Gwardii Szwajcarskiej i ich rodziny).
Jest ono wystawione na procesy ogromnych krótkoterminowych napływów ludzi, ponieważ odwiedza je niemal corocznie kilka milionów pielgrzymów (wyjątkiem był okres COVID-19, gdy aktywność migrantów, zwykle kilkugodzinnych, spadła na potęgę) – szacunki najczęściej mówią o 5-7 mln turystów.
Żeby to sobie uświadomić, jaka to masa ludzka przyjmijmy na potrzeby symulacji, że Watykan ma tysiąc stałych rezydentów, a odwiedza go rocznie 5 mln pątników. I odnieśmy ten współczynnik do w zaokrągleniu 40 mln Polaków, żeby dowiedzieć się, ilu turystów przybyłoby do naszego kraju corocznie, jeżeli założy się statystyki cechujące Watykan. Liczba poraża, bo w takim wariancie Polskę odwiedzałoby 200 mld ludzi, a na całym świecie jest nas raptem według najnowszych danych z kwietnia 2025 nieco ponad 8 mld.
Poza stałymi mieszkańcami codziennie spoza murów Watykanu dociera do państwa kilka tysięcy osób wykonujących różne funkcje (np. obsługa stacji kolejowej, personel placówek handlowych i muzealnych, osoby odpowiedzialne za pielęgnację zieleni i zachowanie czystości). Według najnowszych szacunków państwo zatrudniało blisko 5 tys. ludzi, wliczając w to rezydentów.
Państwo-Watykan ma swoją oficjalną stronę, która powinna być wizytówką kraju i umożliwiać zapoznanie się z tym, co się tam dzieje. A ciekawość jest uzasadniona, ponieważ według Annuarium Statisticum Ecclesiae 2022 liczba ochrzczonych w wierze rzymskokatolickiej na całym świecie wyniosła blisko 1,4 mld osób. Wielu wiernych nie szczędzi grosza w postaci darowizn, aby Stolica Apostolska dobrze żyła i propagowała swoje wartości na całym świecie.
W historii finansowej państwa-miasta było trochę afer lub zagadek, stąd wielu ekspertów uznaje przejrzystość za podstawę dla poprawy wiarygodności Stolicy Apostolskiej. I oczekują, żeby w sposób jasny i przejrzysty informowała ona, co dokładnie dzieje się w kwestiach majątkowych. A z tym wciąż nie jest najlepiej.
Gdy wejdzie się na oficjalną stronę vaticanstate.va i spróbuje zaspokoić swoją ciekawość, to można się rozczarować. Wystarczy wpisać cztery kluczowe frazy: budżet, finanse, inwestycje, nieruchomości. Wyskakuje łącznie 12 niewiele mówiących wpisów jedynie za kilka ostatnich lat: budżet (6), finanse (2), inwestycje (3) i nieruchomości (1).
Idąc dalej tym tropem i zapytując wyszukiwarkę o frazę „darowizna” – wyskakuje 7 wpisów. Dowiadujemy się z nich m.in. o darowiźnie Samsung Electronics w postaci totemów cyfrowych i ekranów LED, darowiźnie dla orkiestry żandarmerii w postaci instrumentów muzycznych, darowiźnie dwóch karetek czy darowiźnie Twinkly w postaci inteligentnego oświetlenia choinek na Placu Świętego Piotra i w Willach Papieskich. Ale nie ustajmy w wysiłkach i wpiszmy wydawałoby się błahą frazę „znaczki pocztowe”. Rezultat przyniesie już 19 rekordów.
Jak widać oficjalnych źródeł informacji na głównej stronie www Watykanu jest niewiele, co może rodzić niepotrzebne domysły. Nie znaczy to, że ich w ogóle nie ma, tylko trzeba się nieco napocić, żeby je znaleźć, choć aż się prosi zrobienie jednej scentralizowanej strony internetowej, która jest bramą do zasobów m.in. na temat ekonomii Stolicy Apostolskiej.
Na stronie Stolicy Apostolskiej można chociaż znaleźć dane za lata 2021-2023 dla darowizn udzielanych w formie świętopietrza (statystyk dla lat wcześniejszych brak). To rodzaj dobrowolnego datku, który składają w swoich parafiach wierni, a później jest przesyłany do Watykanu, lub czynią to bezpośrednio za pośrednictwem strony obolodisanpietro.va, czym zawiaduje Biuro Świętopietrza Sekretariatu ds. Ekonomii.
Na bazie tych darowizn funkcjonuje Fundusz Świętopietrza, który wydaje pozyskane pieniądze m.in. na nieruchomości (budowa kościołów, renowacje istniejących obiektów sakralnych, budowa ośrodków starości dla emerytowanych duchownych), wspieranie misji ewangelizacyjnej, projekty społeczne i szkolenia.
Źródło: opracowanie własne na podstawie obolodisanpietro.va
Rąbka tajemnicy w tej sprawie uchylił w rozmowie z Vatican News Juan Antonio Guerrero SJ, hiszpański jezuita, który pełni funkcję prefekta Sekretariatu ds. Ekonomii. Guerrero ujawnił, że plan budżetowy na 2022 r. zakłada 823 mln dolarów dochodów (wcześniej w drugim pandemicznym roku było to 265 mln dolarów), zaś wydatki mają sięgnąć 885 mln dolarów (336 mln dolarów w 2021 r.)
To pokazuje, jak bardzo watykańska gospodarka ucierpiała na COVID-19. Jednocześnie poziom budżetu jest zdecydowanie uzależniony od koniunktury w turystyce pielgrzymkowej. Jakiekolwiek zakłócenia powodują, że m.in. siada sprzedaż biletów wstępu do obiektów w obrębie państwa-miasta, mniej wycieczek odwiedza je, cierpi na tym biznes pamiątkarsko-dewocjonalny, maleje zapotrzebowanie na usługi parkingowe.
W 2021 r. sprzedaż biletów miała pójść w dół o ¾, co kosztowało Watykan szacunkowo ok. 100 mln dolarów. Skutkiem tego była konieczność obniżek płac o 10% dla kardynałów, księży i zakonnic zatrudnionych w Stolicy Apostolskiej.
Prefekt Sekretariatu ds. Ekonomii wyjaśnił Vatican News, że tak skokowy wzrost budżetu w 2022 r. jest następstwem tego, że finansowane z niego jest 30 nowych podmiotów, które są albo własnością Stolicy Apostolskiej, albo jest ona odpowiedzialna za nie gospodarczo – dotyczy to m.in. szpitala pediatrycznego Bambino Gesú w Rzymie, funduszu emerytalnego czy funduszu pomocy zdrowotnej.
Na zasoby aktywów Kościoła Rzymskokatolickiego trzeba spojrzeć dwutorowo. Przypomina to trochę realia administracji w wydaniu amerykańskim. W USA funkcjonuje rząd na szczeblu federalnym (kieruje nim prezydent) i na szczeblu poszczególnych stanów (szefuje mu gubernator). Stolica Apostolska jest w dużym uproszczeniu odpowiednikiem watykańskiej władzy federalnej, a obok niej funkcjonują władze stanowe w postaci krajowych Kościołów Rzymskokatolickich.
Walutą funkcjonalną w Watykanie jest euro, mimo, że kraj nie należy do Wspólnoty. I nic na to nie wskazuje, że to się zmieni. Członkiem UE może być państwo demokratyczne, w którym działa trójpodział władzy. A Watykan to przykład teokratycznej monarchii elekcyjnej. Pełnię władzy prawodawczej, wykonawczej i sądowniczej sprawuje dożywotnio wybrany papież.
Niemniej w obiegu od 2002 r. znajdują się minimalnie dawkowane watykańskie monety euro, z podobiznami papieży (wyjątkiem jest ostatnia piąta seria monet, gdyż papież Franciszek zadekretował, że nie znajdzie się na niej jego podobizna). Z racji rzadkości stanowią one nie lada gratkę dla kolekcjonerów. Na dobrą sprawę poza monetą 50 eurocentów reszta to unikaty – więcej o tym przeczytasz tutaj: https://en.wikipedia.org/wiki/Vatican_euro_coins.
Mimo poluzowania przez papieża Franciszka reguł przejrzystości finansowej wcale nie jest łatwo oszacować zasoby majątkowe posiadane przez Stolicę Apostolską.
Główny podmiotem dbającym o majątek jest APSA, czyli Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej. Po raz pierwszy w historii zaprezentowała ona publicznie dane ze sprawozdanie z działalności za 2020 r. Nie dają one pełnego obrazu kondycji majątkowej. APSA podała, że inwestycje finansowe wyniosły wówczas ok. 1,8 mld euro, co doprowadziło do uzyskania zysku w kwocie ok. 50 mln euro. 3% rentowność inwestycji wyraźnie pokazuje, że administrator nie stawiał na aktywa ryzykowne, tylko poprzestał na tych „spokojniejszych”.
Z pierwszego publicznego raportu APSY wynika też, że zarządzała ona nieruchomościami, które obejmowały ponad 4 tys. nieruchomości we Włoszech. Poza tym instytucja inwestowała w papiery wartościowe. Jaką wartość miał ten majątek brak informacji.
Trochę nowych szczegółów w sprawie funkcjonowania APSY dał też najnowszy raport za 2023 r. I znowu bazujemy na wycinkowych informacjach. Administrator wygenerował ok. 46 mln euro zysku, na co złożył się m. in. dochód z papierów wartościowych (ponad 27 mln euro).
Watykan przyznał, że w obrębie inwestycji na rynku kapitałowym kieruje się kilkoma zasadami – przedsięwzięcia mają charakter niespekulacyjny, cechuje je niskie ryzyko i legitymują się sprawdzonym wpływem społecznym, zgodnie z nauką społeczną Kościoła.
Drugim podstawowym źródłem dochodów były nieruchomości. APSA zarządza ponad 5 tys. nieruchomościami. Z tego ponad 4 200 znajduje się we Włoszech, a 1 200 za granicą: w Londynie, Paryżu, Genewie i Lozannie. Instytucja podała, że 19,2% nieruchomości jest wynajmowanych za czynsze wolnorynkowe, 10,4% za czynsze subsydiowane, a 70,4% za czynsze zerowe.
To wszystko dane wolumenowe, które nie pozwalają stwierdzić, jak wycenia w księgach rachunkowych APSA te nieruchomości. Czyli nie wiemy, jaką mają wartość rynkową. Nie jest to najszczęśliwsze rozwiązanie zważywszy na to, że w historii Stolica Apostolska zaliczyła spektakularną wpadkę, związaną z inwestycją w londyńskiej lokalizacji.
Sloane Avenue biegnie mniej więcej z północnego zachodu na południowy wschód Londynu, łącząc Kensington z Chelsea. W 2014 r. grupa watykańskich urzędników przekazała blisko 400 mln dolarów włoskiemu brokerowi Raffaelowi Mincione w celu zakupu luksusowego kompleksu apartamentów w centrum Londynu. Cztery lata później decydenci ocknęli się, że zostali oszukani przez Mincione i zwrócili się do innego włoskiego brokera Gianluigiego Torziego o pomoc w wydostaniu się z pierwszej transakcji (miał za to dostać 15 mln euro). Transakcja była z zastanawiających przyczyn przeprowadzona przez wielostopniowy schemat spółek szelfowych w łaskawych podatkowo jurysdykcjach.
Czytelnikom, którzy cenią sobie kontent przedstawiany za pomocą obrazu, polecam nagranie o przypadku 60 Sloane Avenue, przygotowany przez reporterów Financial Times – możesz zapoznać się z nim tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=9027XCJZVC0
W końcu Stolica Apostolska pozbyła się apartamentowców przy Sloane Avenue w 2022 r. Z tej mąki nie było chleba. Z opresji wydobył APSĘ Bain Capital, lecz koszt tego był olbrzymi. Strata na inwestycji wyniosła ok. 170 mln dolarów.
A wszyscy uwikłani w nią nie poczuwali się do tego, że coś zaniedbali, bo ponoć wszystko odbyło się zgodnie ze sztuką. I dlatego nie powinny dziwić gorzkie słowa niektórych krytyków przywołane na początku tej analizy, że za zarządzanie majątkiem Watykanu odpowiadają co najmniej dyletanci, jeśli nie finansowi analfabeci.
Jak wskazałem wcześniej ustalenie zasobów majątkowych Stolicy Apostolskiej to prawdziwa droga przez mękę. Przeprowadźmy jednak dość banalną symulację. Punktem jej wyjścia jest analiza zamieszczona w 1965 r. w magazynie The Time.
„Najlepsze domysły bankierów na temat bogactwa Watykanu mówią o 10 do 15 miliardach dolarów. Z tego bogactwa same włoskie udziały wynoszą 1,6 miliarda dolarów, co stanowi 15% wartości akcji notowanych na włoskim rynku. Watykan ma duże inwestycje w bankowość, ubezpieczenia, chemię, stal, budownictwo, nieruchomości” – napisano na łamach tego amerykańskiego tygodnika społeczno-politycznego przed laty.
Widełki 10-15 mld dolarów stanowią podstawę szacunku. Do tego fikcyjnie przyjmujemy, że od 1965 r. nie doszło do jakichkolwiek nabyć/zbyć aktywów, a ponadto nie dostarczały one dochodów odsetkowych, czynszowych, dywidendowych i pozostałych. W związku z tym zadajmy sobie pytanie, ile ówczesne 10-15 mld dolarów jest obecnie warte?
Jeżeli weźmiemy pod uwagę wartość środkową, to majątek Stolicy Apostolskiej jest teraz warty ok. 127 mld dolarów. W przeliczeniu na rezydenta Watykanu przekłada się na 127 mln dolarów.
Źródło: opracowanie własne FXMAG
Czytaj także: Trump w końcu się z kimś dogadał. Z tym krajem podpisze pierwszą umowę
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję