Kolejny odcinek programu „Spółki czy spod lady”, tym razem o nieciekawej sytuacji kredytobiorców, którzy będą musieli liczyć się z coraz wyższymi ratami. A za wyższymi ratami stoją... coraz wyższe stawki WIBOR, które mocno oderwały się od rosnących stóp procentowych. Jak wyliczany jest WIBOR, dlaczego rośnie mocniej od stóp NBP i czy banki ustalają go w legalny sposób?
Czym jest stawka WIBOR?
- WIBOR to referencyjna stawka oprocentowania pożyczek na konkretny okres ustalana pomiędzy bankami komercyjnymi
- na podstawie stawek WIBOR banki komercyjne każdego dnia ustalają po jakiej cenie pożyczają sobie pieniądze
- stawki WIBOR, najczęściej trzy- i sześciomiesięczna (3M i 6M) są wykorzystywane przez banki do ustalania wysokości rat w kredytach hipotecznych o zmiennym oprocentowaniu, dlatego też ich wysokość jest istotna nie tylko dla sektora bankowego, ale również dla kredytobiorców
- oprocentowanie ponad 95% kredytów hipotecznych w Polsce jest ustalane na podstawie stałej marży banku + wysokości stawki WIBOR 3M/6M
- wartość stawek WIBOR jest zmienna, ustalana na każdej sesji handlowej, czyli każdego dnia roboczego
- wysokość różnych odmian WIBOR-u zależy w dużej mierze od stóp procentowych NBP, ale również od sytuacji finansowej banków, stabilności sektora bankowego i w pewnym stopniu od poziomu awersji do ryzyka na globalnych rynkach finansowych
- na stawki WIBOR ma również wpływ inflacja: można zauważyć pozytywną korelację, w ramach której dużej dynamice wzrostów cen towarzyszą rosnące stawki WIBOR
- nie można więc powiedzieć, że WIBOR jest “przyklejony” do aktualnych stóp procentowych NBP i że wysokość jego stawek jest całkowicie oderwana od sytuacji makroekonomicznej i kondycji sektora bankowego
- bardzo ważne jest zrozumienie tego, że stawki WIBOR (podobnie jak rynki finansowe) dyskontują scenariusze z przyszłości i same są wskaźnikiem oczekiwań sektora bankowego chociażby w kwestii dalszych działań monetarnych prowadzonych przez bank centralny
- dobrym przykładem dyskontowania przyszłych decyzji NBP przez sektor bankowy jest wysokość stawki WIBOR 6M na miesiąc przed posiedzeniem RPP z marca 2021 roku:
- 9 lutego (w dniu posiedzenia RPP, na którym stopa referencyjna została podniesiona do 2,25%) stawka WIBOR 6M wynosiła 3,70%
- dyskontowanie marcowej podwyżki stóp obrazuje fakt, że WIBOR 6M nie zatrzymał się, bo już 21 lutego wynosiła 3,88%, a dzień przed marcowym posiedzeniem RPP (8 marca) było to już 4,30%
- 9 marca (w dniu posiedzenia RPP, na którym stopa referencyjna została podniesiona do 3,50%) stawka WIBOR 6M wzrosła do 4,38%
- po ostatniej podwyżce stóp przez NBP WIBOR 6M wciąż rośnie: na 30 marca wynosił aż ponad 5% (dokładnie 5,02%), co pokazuje że sektor bankowy oczekuje kolejnych podwyżek stóp procentowych i to w dość wysokim tempie
Zobacz także: Czym jest WIBOR? Kto ustala stawkę WIBOR i ile ona wynosi?
Jak obliczane są stawki WIBOR?
- stawki WIBOR są kalkulowane każdego dnia roboczego
- fixing dla stawek WIBOR 1W-1Y jest ustalany o godz. 11:00, natomiast dla stawek WIBOR ON/TN jest to godzina 17:00
- stawki WIBOR są ustalane na podstawie średniego oprocentowania konkretnych pożyczek międzybankowych u dealerów rynku pieniężnego wybranych przez NBP spośród polskich banków komercyjnych
- NBP wybiera dealerów każdego roku i nie powinno być ich mniej niż dziesięciu
- w 2022 roku dealerami rynku pieniężnego, biorącymi udział w ustalaniu stawek WIBOR jest 12 banków:
- Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA,
- Bank Handlowy w Warszawie SA,
- ING Bank Śląski SA,
- Santander Bank Polska SA,
- Bank Gospodarstwa Krajowego,
- mBank SA,
- Bank Millennium SA,
- Bank Polska Kasa Opieki SA,
- Getin Noble Bank SA,
- BNP Paribas Bank Polska SA,
- SGB-Bank SA,
- Bank Polskiej Spółdzielczości SA
- Dealerzy rynku pieniężnego przekazują każdego dnia roboczego do godz. 11:00 dane na temat oprocentowania pożyczek międzybankowych udzielanych na konkretne okresy
- GPW Benchmark zbiera dane od wszystkich 12 dealerów rynku pieniężnego i odrzuca skrajne cztery z nich (dwie najwyższe i dwie najniższe oferty)
- stawki WIBOR są obliczane na bazie średniej arytmetycznej oprocentowania z 8 pozostałych dealerów
Zobacz także: Czy wiedziałeś, że banki centralne też biorą chwilówki?
Czy banki manipulują stawkami WIBOR?
- szczególnie w ostatnich miesiącach, które upłynęły pod znakiem nieustannych wzrostów stawek WIBOR, coraz głośniej mówi się o tym, że banki zawyżają wysokość stawek WIBOR, działając tym samym na swoją korzyść (podnosząc koszty kredytów hipotecznych i leasingów swoim klientom)
- np. w kwietniu zeszłego roku przy stopie referencyjnej 0,10% stawka WIBOR 6M wynosiła 0,25% (15 pkt. bazowych powyżej oprocentowania NBP), a obecnie oscyluje w granicach 5% przy stopie referencyjnej 3,50% (offset pomiędzy sześciomiesięcznym WIBOR-em a stopą referencyjną jest 10-krotnie większy, bo wynosi 150 pkt. bazowych)
- stawki WIBOR zawsze muszą być wyższe od stopy referencyjnej NBP, bo w innym wypadku banki nie zarobiłyby na pożyczaniu pieniędzy, ale: czy WIBOR może rosnąć bez ograniczeń w stosunku do oprocentowania NBP?
- banki mogą ustalać stawki WIBOR w ściśle określonym przedziale, który wynika z aktualnie obowiązujących stóp procentowych NBP
- stawka WIBOR musi być jednocześnie wyższa od aktualnej stopy depozytowej NBP oraz niższa od aktualnej stopy lombardowej, ustalanej przez bank centralny
- większość osób, obserwując kierunek polityki pieniężnej prowadzonej przez bank centralny, skupia się niemal wyłącznie na stopie referencyjnej, podczas gdy dla stawek WIBOR istotniejsze są stopa depozytowa (określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w banku centralnym) oraz stopa lombardowa (określa maksymalny poziom oprocentowania kredytów udzielanych przez bank centralny bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych), a konkretnie przedział pomiędzy nimi, w którym mogą plasować się stawki WIBOR
- aktualnie (po podwyżce stóp w marcu 2022) stopa depozytowa NBP wynosi 3,00%, natomiast stopa lombardowa to 4,00%
- ze względu na wysoką inflację i równie wysokie prognozy dotyczące wzrostu cen mamy do czynienia z sytuacją, w której WIBOR 3M, 6M i 1Y są znacznie wyższe od stopy lombardowej, ponieważ dyskontują przyszłe rosnące odczyty inflacji i idące w górę stopy procentowe NBP, które mają zapobiec stale rosnącym cenom i ostudzić gospodarkę, minimalizując popyt
Zobacz także: Co robić, gdy raty ciągle rosną, a inflacja pożera Twoje oszczędności?
Stawka WIBOR wzięta z powietrza?
- jeszcze do niedawna polskie stawki oprocentowania referencyjnego nie były zgodne z unijnymi regulacjami BMR
- Unijne rozporządzenie BMR o wskaźnikach referencyjnych jasno mówi, że stawki oprocentowania ustalane przez sektor bankowy muszą być oparte na realnych transakcjach pomiędzy bankami, a nie kwotowaniami deklaratywnymi (w których banki zapewniają, że udzialiłyby pożyczki na takich warunkach)
- WIBOR dopiero od 2020 roku jest obliczany na zasadach zgodnych z unijnym rozporządzeniem BMR, czyli ustala się go na podstawie realnych transakcji zawartych przez dealerów rynku pieniężnego
- w zeszłym tygodniu GPW Benchmark, zajmujący się obliczaniem i publikacją stawek WIBOR, stanowczo odpowiedział na zarzuty manipulowania i niezgodnego z prawem wyliczania ich wartości
- GPW Benchmark zapewnił, że metodologia obliczania WIBOR jest w pełni kompatybilna z unijnymi regulacjami
- Zarzut obliczania wysokości stawek WIBOR nie tylko na podstawie realnych, zawartych transakcji, ale również kwotowań został wyjaśniony przez GPW Benchmark w następujący sposób:
- w pierwszej kolejności w wyliczaniu wskaźnika referencyjnego należy brać pod uwagę faktyczne transakcje, ponieważ to najlepszy sposób przeciwdziałania manipulacji indeksami. Ale jeżeli transakcji nie ma, to należy wykorzystywać inne dane, również znajdujące się na samym końcu kaskady danych kwotowania, które w przypadku WIBOR-u są wiążące dla uczestników fixingu
- Mówiąc prościej: GPW Benchmark wylicza stawki WIBOR na podstawie realnie zawartych transakcji na rynku międzybankowym, o ile do takich doszło na danej sesji
- Jeżeli transakcji w danym dniu nie było, do obliczenia WIBOR-u wykorzystuje się kwotowania deklaratywne
- Taka metoda obliczania stawek WIBOR nie jest niezgodna z unijnym rozporządzeniem BMR (w opinii GPW Benchmark), ponieważ nie narzuca ono wykorzystania do obliczania stawek referencyjnych tylko i wyłącznie danych z zawartych transakcji, ale rekomenduje wykorzystanie ich w pierwszej kolejności jako najbardziej wiarygodne
Zobacz także: Masz długi? Jak sprawdzić raport BIK?
Rodzaje stawek WIBOR
- GPW Benchmark prowadzi notowania dziewięciu różnych stawek WIBOR, które oczywiście różnią się od siebie terminem udzielenia pożyczki na rynku międzybankowym
- stawka WIBOR ON (ang. overnight) określa koszt pożyczki udzielonej na jeden dzień, a środki dostarczane są w ten sam dzień
- stawka WIBOR TN (ang. tomorrow next) również określa koszt pożyczki udzielonej na jeden dzień, jednak środki są dostarczane w kolejny dzień od zawarcia transakcji (i zwracane są dzień później, w ciągu doby od ich otrzymania)
- stawka WIBOR 1W określa koszt pożyczki udzielonej na jeden tydzień
- stawka WIBOR 2W to oprocentowanie pożyczki o terminie spłaty dwóch tygodni
- stawka WIBOR 1M określa koszt pożyczki udzielonej na jeden miesiąc
- stawka WIBOR 3M to oprocentowanie pożyczki trzymiesięcznej; obok stawki sześciomiesięcznej jest to najczęściej wykorzystywany benchmark do ustalania wysokości rat kredytowych ze zmiennym oprocentowaniem
- stawka WIBOR 6M określa koszt pożyczki na sześć miesięcy udzielanej na rynku międzybankowym, również jest powszechnie wykorzystywana przy ustalaniu rat kredytów hipotecznych
- stawka WIBOR 1Y to koszt pożyczki na rok
- wysokość wszystkich wymienionych stawek jest różna: z oczywistych względów przyjmuje się, że pożyczki na dłuższy okres są wyżej oprocentowane, dlatego stawki rosną wraz z wydłużającym się okresem spłaty (WIBOR 6M jest wyższy niż 3M i najczęściej niższy niż 1Y)
- W przypadku stawek WIBOR od 1W do 1Y okres spłaty pożyczki liczy się od drugiego dnia roboczego od daty zawarcia transakcji (czyli: jeśli transakcji została zawarta w poniedziałek, okres spłaty liczy się od środy)
- zasada nie dotyczy WIBOR ON i TN
Komentarze
Sortuj według: Najistotniejsze
Nie ma jeszcze komentarzy. Skomentuj jako pierwszy i rozpocznij dyskusję