Reklama
WIG82 745,58+1,45%
WIG202 436,05+1,72%
EUR / PLN4,30-0,28%
USD / PLN3,99-0,06%
CHF / PLN4,42+0,34%
GBP / PLN5,04+0,00%
EUR / USD1,08-0,21%
DAX18 492,49+0,08%
FT-SE7 952,62+0,26%
CAC 408 205,81+0,01%
DJI39 786,20+0,07%
S&P 5005 255,60+0,14%
ROPA BRENT87,00+1,52%
ROPA WTI82,50+0,95%
ZŁOTO2 232,81+1,87%
SREBRO25,03+1,87%

Masz ciekawy temat? Napisz do nas

twitter
youtube
facebook
instagram
linkedin
Reklama
Reklama

rodzaje aukcji

Każda osoba, która za swój cel uznaję, zostanie dumnie brzmiącym „inwestorem giełdowym”, powinna posiadać niezbędne zaplecze edukacyjne. Jednak bardzo często bywa tak, iż początkujący inwestor tego atutu, nie tyle nie posiada, ile nawet nie próbuje zdobyć. Wieczna hossa, nadmuchany NewConnect czy szczęście nowicjusza to tylko niektóre aspekty, które sprawiają, że edukacja giełdowa nie jest czymś popularnym. Dlatego w tym artykule spróbuję w niewielkim stopniu przybliżyć wiedzę niezbędną dla inwestorów. Szeroka wiedza o rynku jest niebywałym atutem w walce z indeksami giełdowymi. Chcesz inwestować rozsądnie? Twoim celem jest lokowanie kapitału oparte twardych, niezachwianych fundamentach? To jest miejsce dla Ciebie. Podstawy, drogi inwestorze! W tym artykule dowiesz się wszystko to, co powinieneś wiedzieć na temat bonów skarbowych.

Co to jest instrument dłużny?

Instrumentem dłużnym określa się papier wartościowy będący dowodem finansowego zobowiązania pomiędzy dwoma stronami: zaciągającym zobowiązanie a nabywcą danego papieru wartościowego dłużnego. Osoba bądź podmiot, która zaciągnęła dług, zobowiązuje się do zwrócenia w wyznaczonym terminie określonej kwoty wraz z odsetkami. Do takich instrumentów zaliczamy:

Czym są bony skarbowe? Definicja, najważniejsze cechy Tresury bills

Bonami skarbowymi (ang. tresury bills) są papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub inaczej, są to krótkoterminowe papiery dłużne emitowane przez rząd. Dlatego często nazywane są dłużnymi papierami wartościowymi skarbu państwa lub wekslami skarbowymi. Należą do najbardziej płynnych instrumentów rynku pieniężnego. Są papierami na okaziciela (oznacza to, że aktualny posesor jest ich właścicielem – nie wskazują bezpośrednio, kto jest ich posiadaczem). Bony skarbowe mają wartość nominalną równą 10 000 zł. Termin ich zapadalności wynosi od 1 do 90 dni lub od 1 tygodnia do 52 tygodni. Cechą charakterystyczną bonów skarbowych jest bardzo niski stopień ryzyka przy jednocześnie minimalnej stopie zwrotu. Należą do instrumentów o charakterze dyskontowym. Oznacza to, że posiadają stałe oprocentowanie, a sprzedawane są z tzw. dyskontem, czyli różnicą między ceną zakupu a wartością nominalną bonu (przychód z bonów skarbowych wynika z różnicy między ceną zakupu a ceną wykupu emitenta). To, ile wynosi cena zakupu, zależne jest od wysokości rocznej stopy dyskonta wraz z terminem wykupu. Ich rentowność wyliczana jest na bazie 360 dni w roku. Należą do instrumentów hurtowych (blokowych).

Kto emituje weksle skarbowe? Emitent bonów

W Polsce emitentem bonów jest minister finansów. Jednak jest to dość umowne, gdyż organem odpowiedzialnym za techniczne aspekty emisji jest NBP, czyli Narodowy Bank Polski (NBP w przypadku „pośredniczenia” przy emisji bonów jest tzw. agentem emisji). Polskie bony skarbowe nie posiadają fizycznej postaci - powstają w formie specjalnego zapisu elektronicznego, czyli w tzw. postaci zdematerializowanej. Bony rejestrowane są na rachunkach bonów skarbowych i kontach depozytowych bonów skarbowych. Te rachunki prowadzone są w ramach CBBS czyli Centralnego Rejestru Bonów Skarbowych.

Pierwsza emisja bonów skarbowych miała miejsce w Anglii w 1870 roku

Reklama

W Polsce powrót do systematycznej emisji bonów skarbowych miał miejsce w 1991 roku. Do roku 1995 bony posiadały fizyczną formę.

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 1

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 1

Rysunek 1. Złoty bon skarbowy wyemitowany w 1923 r., seria IIA

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 2

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 2

Rysunek 2. Złoty bon skarbowy wyemitowany w 1923 r., seria 1A

Gdzie można kupić bony skarbowe? Rynek pierwotny bonów

Reklama

Dłużne papiery wartościowe skarbu państwa można nabyć na rynku pierwotnym oraz wtórnym. Są przedmiotem obrotu na rynku międzybankowym.

Pierwszym i najbardziej powszechnym sposobem zakupu bonów skarbowych jest przetarg na rynku pierwotnym ogłaszany przez NBP. W tym przypadku nabywcą tego papieru wartościowego mogą być podmioty będące tzw. dealerami skarbowych papierów wartościowych (DSPW).

W roku 2020 do grona tych instytucji należą:

  • mBank S.A.
  • Bank Handlowy w Warszawie S.A.
  • PKO Bank Polski SA
  • Santander Bank Polska S.A.
  • ING Bank Śląski S.A.
  • Bank Pekao S.A.
  • J.P. Morgan Securities plc
  • Goldman Sachs International
  • BNP Paribas S.A.
  • Société Générale S.A. Oddział w Polsce
  • Bank Millennium SA
  • HSBC Bank plc
  • Barclays Bank plc

Z powyższymi podmiotami minister finansów zawarł umowę, która przyznaje im prawo do składania przetargowych ofert. Wybór tych instytucji nie jest przypadkowy. NBP wybiera członków DSPW wśród kandydatów, którzy sami zadeklarowali chęć pełnienia tych funkcji oraz którzy spełniają tzw. jednolite kryteria kwalifikacyjne Indeksu Aktywności Dealerskie (IAD). Poniżej lista najaktywniejszych instytucji na rynku bonów skarbowych.

Lista DSPW z najwyższą punktacją za aktywność na rynku pierwotnym przedstawia się następująco:

  1. PKO Bank Polski SA
  2. Bank Millennium SA
  3. mBank S.A.
  4. Bank Handlowy w Warszawie S.A.
  5. J.P. Morgan Securities plc.

Lista DSPW z najwyższą punktacją za aktywność na rynku wtórnym:

  1. mBank S.A.
  2. Bank Handlowy w Warszawie S.A.
  3. J.P. Morgan Securities plc
  4. Santander Bank Polska S.A.
  5. PKO Bank Polski SA

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 3

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 3

Rysunek 3. Schemat przebiegu przetargu sprzedaży i sprzedaży dodatkowej SPW

Reklama

Przetargi przeprowadzane są w formie przetargu jednej ceny. Oznacza to, że wszyscy uczestnicy nabywają papiery po tej samej cenie, nie niższej od ceny minimalnej wyznaczonej przez emitenta. Do końca 2011 roku procedura ta była przeprowadzana w formie aukcji amerykańskich z minimalną ceną. Minimalna wartość ofert przetargowej wynosi 100 tys. zł.

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 4

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 4

Rysunek 4. Komunikat o przetargu sprzedaży bonów skarbowych

Najczęściej sprzedawanymi bonami są te o terminie zapadalności 52 tygodnie. Liczba oraz wielkość emisji ma charakter sezonowy – najwięcej bonów emitowanych jest w pierwszych czterech miesiącach roku oraz w grudniu. Częstotliwość emisji związana jest z sytuacją budżetową państwa.

Czy inwestor indywidualny może lokować swój kapitał w bony skarbowe? Rynek wtórny bonów skarbowych

Na rynku wtórnym bony przeznaczone są do swobodnego obrotu, co oznacza, że mogą je nabyć zarówno klienci instytucjonalni, jak i indywidualni. Jednak mimo minimalnej granicy 10 000 złotych, należy mieć na uwadze, iż dopiero kwota rzędu 100 tys. zł. pozwoli na uczestniczenie w przetargu. Uczestniczenie, rzecz jasna za pośrednictwem banku. Banki krajowe na swój rachunek bądź na zlecenie klienta biorą udział w skupie. Handlować bonami mogą także takie instytucje, jak m.in.: towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne czy duże przedsiębiorstwa. Trzeba pamiętać, że bank za swoje pośrednictwo w transakcji pobiera opłatę (marżę). Drobni inwestorzy mogą zarabiać na bonach także poprzez nabywanie i umarzanie jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego. Na rynku wtórnym stopa oprocentowania bonów wynika z tzw. gry rynkowej (czyli popytu i podaży).

Cenę kupna i sprzedaży określa następująca formuła:

Reklama

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 5

Bony skarbowe. Jak zarobić na instrumentach dłużnych? Definicja, funkcje i ryzyko w Treasury bills - 5

Rysunek. Wzór na cenę bonu skarbowego na rynku wtórnym

Zilustrujmy sobie przykład. Została zgłoszona oferta kupna bonu skarbowego, którego termin zapadalności to 30 dni. Rentowność równa jest 10%. Z kolei, dla oferty sprzedaży rentowność wynosi  8%. Te dane oznaczają, że bank może sprzedać taki bon ze stopą zwrotu równą 8% w skali roku, zaś jest w gotowości do kupna za cenę ulokowaną na takim poziomie, by jego stopa zwrotu wyniosła 10 proc. w skali roku.

Więc, ceny te wynoszą odpowiednio:

WZÓR

WZÓR

Rysunek 5. Cena kupna i sprzedaży bonów - wzór

Zaspokojenie popytu państwa – funkcje bonów skarbowych

Reklama

Głównym zadaniem bonów jest „zaspokojenie” popytu państwa na pieniądz. Chociaż brzmi to dość iluzoryczne, rzeczywiście tak jest. Te „hurtowe” instrumenty, bo tak potocznie nazywane są weksle skarbowe, mają za zadanie zaspokajanie krótkookresowych, pożyczkowych potrzeb budżetu państwa. Wykorzystywane są także w celu finansowania deficytu budżetowego państwa, ujemnego salda handlu zagranicznego i spłat zobowiązań długoterminowych.

Zerowe ryzyko – zerowy zarobek? Ryzyko w bonach skarbowych

Z uwagi na to, że bony skarbowe uznawane są za instrumenty o niskim profilu ryzyka, ich stopa zwrotu jest relatywnie niska.  

bony

bony

Rysunek. Informacja o oprocentowaniu papierów wartościowych na rynku pierwotnym w 2020 roku

Te instrumenty w dużym stopniu uniezależnione są od dwóch bardzo istotnych czynników ryzyka, czyli: ryzyka ceny oraz ryzyka niedotrzymania zawarcia umowy (ryzyko upadłościowe – default risk). Ryzyko umowy praktycznie nie występuje, gdyż emitentem bonu jest Skarb Państwa, któremu w teorii upadłość nie grozi (choć praktycznie takie przypadki zdarzają się). Z kolei ryzyko ceny w przypadku przetrzymania bonu do terminu wykupu, nie ma miejsca.

Jednak trzeba zwrócić  uwagę na ryzyko stopy procentowej (interest rate risk),

Reklama

które może mieć wpływ na cenę bonu w sytuacji, gdy inwestor zechce sprzedać papier przed terminem wykupu (w przypadku wzrostu rynkowych stóp procentowych cena bonu skarbowego spada, i odwrotnie, obniżenie stóp procentowych, to wzrost cen bonów skarbowych). Ryzyko inflacji czy ryzyko reinwestycji również mogą wystąpić. Tak naprawdę, nie istnieją inwestycji wolne od ryzyka. „Czarny łabędź” opisywany w książce Nassima Taleba zawsze czyha i atakuje w najmniej spodziewanym momencie. Dlatego inwestując, należy zwracać uwagę nawet na ryzyko, które może nam się wydawać mało prawdopodobne.

Warto także spojrzeć na to,

w jakim stopniu emisja bonów skarbowych pokrywa zadłużenie krajowe Skarbu Państwa. Na poniższym wykresie przedstawione jest zadłużenie krajowe SP wg rodzaju instrumentu. Jasno wynika, iż dominującą częścią krajowego długu SP są obligacje rynkowe – ich udział w sierpniu br. wyniósł 87,9%. Na kolejnych pozycjach uplasowały się takie instrumenty, jak: obligacje oszczędnościowe (4,5%), przyjęte depozyty (3,7%). Opisywane w tym artykule bony skarbowe stanowią (1,5 %).

bony

bony

Wykres. Zadłużenie SP w sierpniu 2020

Powinno się zapamiętać bardzo ważną korelacje występującą na rynkach finansowych: niższe ryzyko = niższa stop zwrotu.

Podsumowanie

Reklama

Bony skarbowe należą do podstawowych instrumentów dłużnych na polskim rynku pieniężnym. Bez cienia wątpliwości nie są to papiery kierowane do indywidualnych inwestorów. Trudności związane z pozyskiwaniem tego typu papierów, czy niskie stopy zwrotu nie zachęcają jednostek do lokowania oszczędności w te instrumenty. Ogólna charakterystyka mówi jasno: „Inwestorze, to nie miejsce dla Ciebie". Jednakże, jak wspomniałem na początku, liczy się przede wszystkim wiedza. A jak powszechnie wiadomo, jej nigdy zbyt wiele! Szeroka wiedza o rynkach jest niebywałym atutem. Nawet ta czysto schematyczna, bez jakiegoś głębszego animuszu. Dlatego, uczmy się!

URL Artykułu

Czytaj więcej