Reklama
WIG82 760,79+1,47%
WIG202 435,10+1,68%
EUR / PLN4,31-0,10%
USD / PLN3,99-0,11%
CHF / PLN4,41+0,12%
GBP / PLN5,04+0,11%
EUR / USD1,08+0,01%
DAX18 492,78+0,08%
FT-SE7 953,75+0,27%
CAC 408 229,91+0,31%
DJI39 760,08+1,22%
S&P 5005 248,49+0,86%
ROPA BRENT86,57+1,02%
ROPA WTI82,69+1,19%
ZŁOTO2 212,63+0,95%
SREBRO24,69+0,49%

Masz ciekawy temat? Napisz do nas

twitter
youtube
facebook
instagram
linkedin
Reklama
Reklama

relacja zysk ryzyko

Analiza wsparć i oporów należy do dziedziny analizy technicznej zwanej z ang. Price Action. Metodologia ta ma na celu analizę zachowań ceny w przeszłości by móc wykonać prognozę przyszłych zachowań ceny. Cechą charakterystyczną tego stylu jest brak używania jakichkolwiek wskaźników technicznych na wykresie. Interesuje nas tylko wykres notowań danego instrumentu.

Co to jest poziom wsparcia

Poziom wsparcia to miejsce na wykresie instrumentu znajdujące się poniżej aktualnej ceny, w którym występuje największe prawdopodobieństwo reakcji ceny lub zmiany kierunku na wzrostowy. Część uczestników ryku uważa kurs na tyle interesujący, że uaktywnia się popyt i przeważa nad stroną podażą. Doprowadza to do rozwinięcia się dłużej lub krócej trwającego ruchu wzrostowego. Trzeba pamiętać, że pod postacią horyzontalnych kresek kryją się ogromne zlecenia podmiotów, które są w stanie zmienić i nadać kierunek danemu instrumentowi.

Co to jest poziom oporu

Poziom oporu z kolei to miejsce, gdzie podaż jest na tyle silna, że zatrzymuje lub odwraca ruch wzrostowy. W tym miejscu ilość zleceń sprzedaży przeważa nad zleceniami kupujących spychając kurs niżej. Poziom oporu znajduje się powyżej aktualnej ceny i stanowi barierę w ustanowieniu kolejnego szczytu.

Oczywiście prędzej czy później dany poziom wsparcia i oporu (z ang. support and resistance, S/R) jest przebijany. Może to nastapić pod wpływem warunków rynkowych czy pojawiających się informacji z gospodarek lub banków centralnych. Historia odczytywana z wykresu pokazuje jednak, że często raz wyznaczony poziom wsparcia lub oporu jest wielokrotnie „widziany” przez cenę i następuje tam reakcja.

Dlaczego poziomy wsparcia i oporu nazywane są poziomami horyzontalnymi

Reklama

W analizie wykresów możemy posługiwać się wieloma narzędziami, które mają zwiększać naszą przewagę na rynku. Wyróżniamy poziomy dynamiczne i horyzontalne. Do poziomów dynamicznych, które mniej lub bardziej podążają za ceną, zaliczamy średnie kroczące, wstęgę Bollingera czy linia trendu. Poziomy wsparcia i oporu czy zniesienia Fibonacciego to z kolei poziomy horyzontalne. Ich kąt nie ulega nachyleniu, nie „dopasowuje się” do ceny. Jak wyznaczamy je w praktyce? Używamy do tego standardowego narzędzia w każdej platformie handlowej jakim jest linia horyzontalna lub prostokąt.  To w zależności od tego, czy chcemy wyznaczyć dokładny poziom cenowy czy raczej strefę wsparcia/oporu.

Jak wyznaczać poziomy wsparcia i oporu

Istnieje wiele różnych technik i sposobów wyznaczania poziomów wsparcia i oporu, my jednak skupimy się na kilku najważniejszych  kwestiach:

  1. Wyznaczanie poziomów wsparcia i oporu warto rozpocząć od większych ram czasowych, np. interwału tygodniowego (czasem nawet miesięcznego) żeby zyskać ogląd sytuacji w dłuższym terminie i określić główne punkty zwrotne. Następnie schodzimy do interwału dziennego lub H4 i doprecyzowujemy nasze poziomy;
  2. Podczas wyznaczania poziomów wsparcia i oporów najczęściej bierzemy najczęściej pod uwagę szczyty i dołki swingów czyli punkty zwrotne na rynku. Te punkty zwłaszcza na wyższych interwałach będą miały największe znaczenie w przyszłości. (Wyjątkiem od reguły powyżej są miejsca, w których dochodziło do istotnej akcji cenowej i kurs respektuje te miejsca w przyszłości. Dlatego szukamy linii łączących miejsca, gdzie cena reagowała i zmieniała kierunek najczęściej);
  3. Bierzemy pod uwagę zarówno zamknięcia świecy jak i knoty. Część traderów stosuje tylko pojedyncze linie na wykresie, część natomiast obszary czy strefy kilku czy kilkunastopipsowe w zależności od interwału. Z jednej strony rynek zwłaszcza Forex nie jest na tyle precyzyjny, by reagować co do pipsa w przypadku poziomów będących linią na wykresie. Z drugiej strony dla wyznaczanych stref powstaje pytanie, na ile szerokie powinny być w kontekście ewentualnego zlecenia obronnego. Warto pooksperymentować, poobserwować rynek i wybrać sposób, który najbardziej nam odpowiada.

Poniżej kurs pary GBPJPY w bardzo wysokim jak na Forex interwale miesięcznym. Zaznaczono na nich strzałkami poziomy wsparcia (strzałki zielone) i oporu (strzałki czerwone). Są to najczęściej miejsca zwrotne na rynku, po których następowała zmiana kierunku.

 Wykres 1. Kurs GBPJPY, interwał miesięczny – Źródło: Investing.com

Wykres 1. Kurs GBPJPY, interwał miesięczny – Źródło: Investing.com

Wykres 1. Kurs GBPJPY, interwał miesięczny – Źródło: Investing.com

Reklama

 Poniżej przedstawiono wykres AUDJPY z zaznaczonym poziomem wymienności funkcji działającym jako wsparcie i opór i wielokrotnie testowane z obu stron przez cienie świec. Jak opisano w punkcie 3 powyżej jest to „mniej oczywisty” poziom S/R nie uwzględniający szczytów i dołków.

 Wykres 2. Kurs AUDJPY, interwał H4 – Źródło: Investing.com

Wykres 2. Kurs AUDJPY, interwał H4 – Źródło: Investing.com

Wykres 2. Kurs AUDJPY, interwał H4 – Źródło: Investing.com

Czy da się zarabiać wykorzystując poziomy wsparcia i oporu

Znajomość techniki wyznaczania poziomów S/R pozwala z powodzeniem na zyskowny trading niezależnie od tego czy jest to handel akcjami czy instrumentami na rynku Forex. Uniwersalną zasadą jest oczywiście przestrzeganie zasad zarządzania kapitałem (z ang. Money management). Chodzi tu o odpowiednie dobieranie wielkości pozycji w stosunku do posiadanego kapitału. Należy również pamiętać o zarządzaniu ryzykiem w transakcji. W każdym przypadku stosujemy zlecenie Stop Loss, które automatycznie zamyka naszą stratną transakcję nie dopuszczając do powiększenia straty. Można również zamknąć stratną pozycję manualnie w przypadku, gdy zakładany scenariusz się nie spełnia. Wsparcia i opory są miejscami, gdzie istnieje zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia akcji cenowej. Kluczowe jest zachowanie właściwej relacji ryzyka do zysku (z ang. Risk-to-reward ratio) pozwalającej odnosić zyski w przypadku nawet serii strat (idealnie gdyby współczynnik nie był mniejszy niż 1:2, czyli np. ryzykując 100 PLN zyskiwalibyśmy 200 PLN). Bardzo ważne są również takie cechy jak dyscyplina, cierpliwość i konsekwencja. Trzeba dać sobie czas by poznać metodę, przetestować ją i nie porzucać po kilku stratnych transakcjach.

Kiedy wsparcie staje się oporem - zasada zmiany biegunów

Niezależnie od tego jak ważny i mocny jest dany poziom S/R, z czasem zostaje on przebity. Dobrze byłoby gdyby takie przebicie potwierdzone było mocną świecą (np. marubozu lub świecą o długim korpusie). Co ciekawe, często dochodzi do wymienności poziomów i tak przebite wsparcie staje się dla ceny oporem, a przebity opór – wsparciem. Tę zasadę można wykorzystać m. in. do przesuwania zlecenia obronnego na nowy dołek w przypadku wybicia oporu lub do dokładania (piramidowania) kolejnej pozycji do już otwartej będącej na zysku. Poniżej przykład zasady zmiany biegunów na rzeczywistym wykresie kontraktu terminowego na złoto. Zaznaczono na nim poziomy oporu, które po przebiciu stały się wsparciem przed kontynuacją wzrostów.

Reklama

 Wykres 3. Wykres kontraktu terminowego na złoto, wykres dzienny – Źródło: Investing.com

Wykres 3. Wykres kontraktu terminowego na złoto, wykres dzienny – Źródło: Investing.com

Wykres 3. Wykres kontraktu terminowego na złoto, wykres dzienny – Źródło: Investing.com

Jakie błędy możesz popełnić wykorzystując wsparcia i opory

Ponieważ wyznaczanie poziomów wsparć i oporów może być nieco uznaniowe, należy unikać błędów, które najczęściej popełniają traderzy. Oto najważniejsze z nich:

- Wyznaczanie każdego poziomu S/R, jaki zobaczymy na wykresie. To podstawowy błąd zwłaszcza początkujących adeptów Price Action. Warto skupić się tylko na znaczących obszarach. Pozwoli to uniknąć chaosu na wykresie, przez co stanie się bardziej czytelny. Wyznaczanie S/R nie powinno być też bardzo czasochłonne. Siła tkwi w prostocie.

- Przekonanie, że poziomy czy raczej strefy S/R przechodzą zawsze przez szczyty/dołki swingów. Reakcja ceny zależy zaangażowania dużego kapitału w danym momencie i nie musi to być ekstremum danego ruchu.

Reklama

- Szukanie poziomów S/R daleko w przeszłości. Przyjmuje się, że operując na interwale dziennym należy przesunąć wykres o 3-6 miesięcy wstecz. Choć zdarza się dość często, że raz wyznaczony poziom jest respektowany przez wiele miesięcy, a nawet lat.

 Czy poziomy wsparcia i oporu działają na rynku akcyjnym

Metodologia Price Action, w tym wyznaczanie poziomów S/R może być stosowana na dowolnym interwale czasowym, na dowolnym instrumencie i wreszcie na dowolnym rynku, również rynku akcyjnym. Na giełdzie należy podchodzić ostrożnie do handlu na spadki. Pozycje krótkie powinny być stosowane raczej przez bardziej doświadczonych inwestorów czy traderów. Dla mniej doświadczonych uczestników rynku poziomy wsparcia mogą służyć jako ewentualny moment kupna akcji a poziomy oporu jako moment ich zbycia. Na rynku giełdowym dobrym potwierdzeniem ważności danego poziomu S/R może być wolumen. Określa on wielkość obrotu danego instrumentu czyli ile akcji zmieniło właściciela.  Jeśli dany poziom S/R został utworzony przy wysokim wolumenie, będzie on miał większe znaczenie. Poniżej kilka przykładów wykresów spółek z USA i z Polski z zaznaczonymi poziomami S/R. Momenty zwrotne zaznaczono strzałkami.

 Wykres 4. Kurs akcji McDonald’s Corporation, tygodniowy, NYSE – Źródło: Investing.com

Wykres 4. Kurs akcji McDonald’s Corporation, tygodniowy, NYSE – Źródło: Investing.com

Wykres 4. Kurs akcji McDonald’s Corporation, tygodniowy, NYSE – Źródło: Investing.com

 Wykres 5. Kurs akcji spółki Lotos, tygodniowy, GPW – Źródło: Investing.com

Wykres 5. Kurs akcji spółki Lotos, tygodniowy, GPW – Źródło: Investing.com

Reklama

Wykres 5. Kurs akcji spółki Lotos, tygodniowy, GPW – Źródło: Investing.com

Jak praktycznie wykorzystać wsparcia i opory na rynku Forex

Rynek walutowy Forex to miejsce wymiany jednej waluty na inną po konkretnym kursie. Jest to rynek o ogromnym przepływie kapitału rzędu kilku bilionów dziennie. Uczestnikami rynku Forex są zarówno inwestorzy jak i instytucje finansowe a nawet banki centralne krajów. W przeciwieństwie do giełdy rynek Forex jest zdecentralizowany, czyli nie ma jednego miejsca, gdzie rozliczane byłyby transakcje. Nie jest również ograniczony żadnymi godzinami handlu, gdyż „działa” 24 godziny na dobę przez 5 dni w tygodniu. Ze względu na ogromną płynność i zmienność oraz szeroki wybór instrumentów rynek Forex codziennie dostarcza wiele okazji do tradingu. Poziomy S/R są świetnym elementem strategii na rynku walutowym. Na ich podstawie stworzyć zyskowne strategie, o czym dalej w artykule. Poniżej kilka przykładów wsparć i oporów na wykresach par walutowych zaznaczonych strzałkami. To miejsca, gdzie jedna strona rynku przeważa nad drugą.

 Wykres 6. Kurs GBPUSD, H4 – Źródło: investing.com

Wykres 6. Kurs GBPUSD, H4 – Źródło: investing.com

Wykres 6. Kurs GBPUSD, H4 – Źródło: investing.com

 Wykres 7. Kurs USDCAD, H4 – Źródło: Investing.com

Wykres 7. Kurs USDCAD, H4 – Źródło: Investing.com

Reklama

Wykres 7. Kurs USDCAD, H4 – Źródło: Investing.com

 Wykres 8. Kurs USDJPY, interwał H1 – Źródło: Investing.com

Wykres 8. Kurs USDJPY, interwał H1 – Źródło: Investing.com

Wykres 8. Kurs USDJPY, interwał H1 – Źródło: Investing.com

Czy można korzystać z poziomów S/R na rynku kryptowalut

Kryptowaluty to waluty cyfrowe czyli nie posiadające wyceny np. w złocie. Ich wartość jest określana poprzez prawo popytu i podaży. Notowane są na specjalnych giełdach (kryptogiełdach). Można również handlować kontraktami CFD na kryptowaluty, które są dostępne u większości brokerów. Najsłynniejszych przedstawicielem kryptowalut jest Bitcoin, utworzony w 2009 roku Jednak dziś liczba kryptowalut przekracza 4000. Są to tzw. altcoiny. Ich cechą charakterystyczną jest bezpieczeństwo związane z zastosowanymi algorytmami z zakresu kryptografii (stąd nazwa kryptowaluty). Kryptowaluty są bardzo popularnymi instrumentami do handlu. Uniwersalne zasady Price Action działają również w tym przypadku. Poniżej wykresy przedstawiające Bitcoina i Litecoina w relacji do USD z zaznaczonymi poziomami S/R i zasada zmiany biegunów (przebity poziom wsparcia staje się oporem i na odwrót).

 Wykres 9. Kurs Bitcoina (BTCUSD), interwał dzienny, Bitfinex – Źródło: Investing.com

Wykres 9. Kurs Bitcoina (BTCUSD), interwał dzienny, Bitfinex – Źródło: Investing.com

Reklama

Wykres 9. Kurs Bitcoina (BTCUSD), interwał dzienny, Bitfinex – Źródło: Investing.com

 Wykres 10. Kurs Litecoina (LTCUSD), interwał dzienny – Źródło: Investing.com

Wykres 10. Kurs Litecoina (LTCUSD), interwał dzienny – Źródło: Investing.com

Wykres 10. Kurs Litecoina (LTCUSD), interwał dzienny – Źródło: Investing.com

Ile można zarobić wykorzystując poziomy wsparcia i oporu

Wielkość zysku, jaki jesteśmy w stanie wygenerować stosując omawianą metodologię zależy od kilku czynników m. in.:

- interwału, na jakim handlujemy. Wykorzystując interwał H4 lub D1 jesteśmy w stanie „złapać” ruch nawet na kilkaset pipsów. Daytraderzy operujący na niższych interwałach naturalnie wyłapują mniejsze ruchy rzędu kilkunastu do kilkudziesięciu pipsów.

Reklama

- wielkości pozycji związanej ze stosowanym zarządzeniem kapitałem. Zazwyczaj nie powinno się ryzykować więcej niż 2-5% kapitału na jedną pozycję. W ten sposób nawet kilka stratnych transakcji z rzędu nie uszczupli znacząco naszego portfela. W praktyce wygląda to tak, że określamy, na jaką stratę w pojedynczej transakcji możemy sobie pozwolić. Dzięki temu możemy określić wielkość pozycji i odległość zlecenia zabezpieczającego.

Na rynku Forex dostępna jest dźwignia finansowa, mechanizm, dzięki któremu inwestor może zainwestować o wiele większy kapitał niż posiada w rzeczywistości. Oczywiście działa to również w drugą stronę. W przypadku niekorzystnej transakcji inwestor może stracić cały swój kapitał.

 Jak daleko od poziomu wsparcia/oporu powinno znaleźć się nasze zlecenie

Nasza strategia powinna zawierać dokładny opis i kryteria wejścia w pozycję. Warto obserwować reakcję ceny przy poziomie S/R. Respektowanie takiego poziomu może być widoczne na wykresie w postaci cieni świec (odpowiednio dolnych dla wsparcia i górnych cieni dla oporu). Jest to dodatkowe potwierdzenie, że ten poziom może „zadziałać” i „wytrzymać” jako wsparcie lub opór. W takiej sytuacji zlecenie otwieramy bardzo blisko poziomu S/R zyskując bardzo korzystny stosunek ryzyka do zysku (R/R).

3 popularne strategie z wykorzystaniem poziomów S/R 

Poziomy S/R to najważniejszy element metodologii Price Action. Jednak jak w każdej technice ważne są potwierdzenia i konkretne sygnały do zajęcia pozycji. Są to elementy, które określą nam kiedy wchodzić w pozycję i gdzie ustawiać zlecenie Stop loss. Poniżej przedstawiono 3 najbardziej popularne strategie. 

  1. Pinbar– Ta pojedyncza formacja świecowa ma bardzo ważną wymowę w kontekście walki popytu z podażą. Dolny cień (w przypadku prowzrostowego pinbara) świadczy o przewadze popytu, dlatego będzie dobrym potwierdzeniem ważności strefy wsparcia. Analogicznie, górny cień świadczy o przewadze podaży i należy go stosować w strefie oporu jako sygnał do zajęcia pozycji na spadki. 

W tym przypadku naszym ryzykiem w zagraniu będzie cień świecy pinbar także zlecenie obronne stop loss stawiamy pod (w przypadku gry na wzrosty) lub nad cieniem (w przypadku gry na spadki). Należy pamiętać o korzystnym stosunku ryzyka do zysku, najlepiej minimum 1:2. Poniżej przedstawiono na wykresie dwa zagrania na wzrosty i jedno zagranie na spadki po wystąpieniu pinbara na poziomach wsparcia i oporu z zaznaczonym ryzykiem i spodziewanym zyskiem. 

Reklama

Wykres 11. Wykres notowań AUDUSD, interwał H4 – Źródło: Investing.com

Wykres 11. Wykres notowań AUDUSD, interwał H4 – Źródło: Investing.com

Wykres 11. Wykres notowań AUDUSD, interwał H4 – Źródło: Investing.com

 

Czytaj więcej