Reklama
WIG82 745,58+1,45%
WIG202 436,05+1,72%
EUR / PLN4,29-0,34%
USD / PLN3,98-0,35%
CHF / PLN4,41-0,35%
GBP / PLN5,03-0,24%
EUR / USD1,08+0,02%
DAX18 492,49+0,08%
FT-SE7 952,60+0,26%
CAC 408 205,81+0,01%
DJI39 807,37+0,12%
S&P 5005 254,35+0,11%
ROPA BRENT87,07+1,60%
ROPA WTI82,70+1,20%
ZŁOTO2 234,24+0,06%
SREBRO25,03+1,87%

Masz ciekawy temat? Napisz do nas

twitter
youtube
facebook
instagram
linkedin
Reklama
Reklama

inflacja europa 2022

We wtorek Główny Urząd Statystyczny opublikował tzw. Szybki odczyt inflacji za luty. Oprócz samego odczytu wskaźnika CPI, istotne są również coroczne zmiany w strukturze koszyka inflacyjnego, na podstawie którego GUS będzie obliczał inflację przez kolejne dwanaście miesięcy.

 

Inflacja w lutym wyhamowuje - Tarcza Antyinflacyjna działa?

Wg szybkiego odczytu inflacji GUS, wskaźnik CPI w lutym wyniósł 8,5% w perspektywie rocznej i -0,3% w perspektywie miesięcznej. Ceny usług wzrosły o 9,1%, natomiast ceny towarów poszły w górę o 8,3% (w perspektywie rocznej). W porównaniu do poprzedniego miesiąca ceny towarów spadły o 0,9%, zaś usług o 1,5%.

W lutym największy wzrost cen odnotowano w kategorii Użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii, obejmującej m.in. koszty prądu - wzrost wyniósł 14,3% w porównaniu do lutego poprzedniego roku, jednak w perspektywie miesięcznej zanotowano spadek o 0,4%. Wysoki wzrost pojawił się również w kategorii Restauracje i hotele - ceny poszły w górę o 11,5% w perspektywie rocznej i o 1,5% w porównaniu do stycznia. Koszty transportu (w tym ceny paliw) wzrosły o 9,9% w porównaniu do lutego poprzedniego roku, jednocześnie spadając o 4,6% w stosunku do stycznia tego roku. Ceny żywności i napojów bezalkoholowych wzrosły o 7,6% w porównaniu do lutego zeszłego roku i zanotowały spadek o 1% w porównaniu do poprzedniego miesiąca. Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe podrożały zarówno w perspektywie rocznej, jak i w porównaniu do poprzedniego miesiąca - wzrost cen wyniósł 4,6% r/r i 1,2% m/m. Spore wzrosty cen odnotowano również w kategorii Rekreacja i kultura - wyniosły one 8,6% w porównaniu do lutego zeszłego roku oraz 2,7% w perspektywie miesięcznej.

Reklama

Mimo tego, że w lutym inflacja w perspektywie miesięcznej spadła (po raz pierwszy od sierpnia 2020 roku), to w żadnej z głównych kategorii koszyka inflacyjnego nie doszło do spadku cen w perspektywie rocznej. Dzisiejszy odczyt GUS ma charakter szacunkowy, co oznacza że ostateczna wartość wskaźnika CPI może się jeszcze nieznacznie zmienić, co zdarzało się już w niedalekiej przeszłości, w tym również w odczycie inflacji za styczeń (w styczniu szybki szacunek CPI wskazywał na 9,4%, a finalnie podwyższono ją do 9,4%, w listopadzie zeszłego roku szacunkowy CPI wyniósł 7,7%, a ostateczny 7,8%, we wrześniu zeszłego roku CPI wyniosło 5,9%, mimo szybkiego odczytu 5,8%, w sierpniu inflacja wyniosła 5,5% [szybki odczyt: 5,4%]; dopiero październikowygrudniowy okazały się zgodne z szacunkowymi danymi).

Zobacz także: Inflacja w lutym spadła, ale w marcu może być już dwucyfrowa

 

Inflacja w styczniu nie pobiła prognoz

Warto przypomnieć, że inflacja w styczniu wyniosła 9,4% (a nie jak podawano we wstępnym odczycie: 9,2%) w porównaniu do poprzedniego roku i aż 1,9% w porównaniu do grudnia zeszłego roku. W perspektywie rocznej był to odczyt niższy od rynkowych prognoz (z których część wskazywała na dwucyfrowy wzrost cen). Niepokojąco wysoki był jednak wzrost wskaźnika CPI w perspektywie miesięcznej. Wyniósł on bowiem w styczniu niemal dwa punkty procentowe w porównaniu do grudnia zeszłego roku, co jest najwyższym miesięcznym wzrostem inflacji od stycznia 1998 r., czyli dokładnie od 24 lat. W poprzednich miesiącach inflacja w perspektywie rocznej rosła z miesiąca na miesiąc w bardziej spektakularnym tempie, jednak miesięczna dynamika wzrostu cen była wówczas zauważalnie niższa - w grudniu wskaźnik CPI rósł o 0,9% w perspektywie miesięcznej, w listopadzie był to równy 1%, a w październiku zeszłego roku 1,1% m/m.

Zobacz także: Inflacja w styczniu najwyższa od ponad dwudziestu lat!

 

W styczniu największy wzrost zanotowała kategoria Transport (17,5% r/r), w tym paliwa do prywatnych środków transportu, które podrożały o 23,8% w porównaniu do poprzedniego roku. W styczniu utrzymało się także wysokie tempo wzrostu cen nośników energii (prąd, gaz), które podrożały o 18,2% w porównaniu do stycznia ubiegłego roku i aż o 8% w porównaniu do grudnia 2021 r. Wg szacunkowych danych Głównego Urzędu Statystycznego, w styczniu żywność i napoje bezalkoholowe podrożały o 9,4% r/r i o 2,6% w porównaniu do grudnia zeszłego roku. Alkohol i wyroby tytoniowe podrożały o 3,7% w perspektywie rocznej i o 2,6% w porównaniu do poprzedniego miesiąca.

Reklama

 

 

Dwucyfrowa inflacja nadchodzi wielkimi krokami

Nieznaczny spadek inflacji w perspektywie miesięcznej oczywiście nie oznacza, że to koniec problemów z drożyzną. Odczyt wskaźnika CPI za luty jest niższy przede wszystkim ze względu na obowiązywanie Tarczy Inflacyjnej, która czasowo obniżyła VAT na podstawowe produkty żywnościowe oraz obciążenia podatkowe na paliwa (VAT i akcyzę). Nie można jednak zapominać o zbrojnym ataku Rosji na Ukrainę, który miał miejsce pod koniec lutego (24 lutego). Skutkiem rosyjskiej agresji był gwałtowny skok notowań surowców energetycznych i rolnych, a także metali przemysłowych, przy jednoczesnym osłabieniu polskiego złotego. To zaś oznacza, że inflacja w marcu z pewnością przekroczy dwucyfrową barierę, co po raz ostatni w Polsce miało miejsce we wrześniu 2000 roku i Tarcza Antyinflacyjna niż zdoła nas przed tym uchronić.

W zeszłym tygodniu Narodowy Bank Polski opublikował swoje marcowe projekcje tempa wzrostu cen i dynamiki PKB (pierwsze z trzech w tym roku), które również nie pozostawiają złudzeń - będzie coraz drożej. Wg prognoz NBP presja inflacyjna, w związku z napięciami za naszą wschodnią granicą i sytuacją na rynku surowców, będzie utrzymywać się co najmniej do trzeciego kwartału tego roku. Wtedy też ma zostać osiągnięty szczyt inflacji na poziomie przekraczającym 12% w perspektywie rocznej. Analitycy banku centralnego dość znacząco podnieśli również prognozy w kwestii wskaźnika CPI za cały 2022 rok - inflacja w tym roku ma wynieść aż 10,8% (najwięcej od 1998 roku), w 2023 r. znajdzie się na poziomie 9,0%, a w 2024 r. spadnie do 4,2 proc. Wciąż jednak nie zbliży się do celu inflacyjnego NBP, który wynosi 2,5% z dopuszczalnym odchyleniem +/-1%.

Reklama

O tym jak mocno na prognozy NBP wpłynęła wojna na Ukrainie świadczy chociażby fakt, że w poprzedniej projekcji z listopada zeszłego roku bank zakładał inflację na poziomie 5,8% w 2022 roku i 3,6% w 2023. Listopadowa projekcja zakładała także zauważalnie wyższe tempo wzrostu gospodarczego - szacowana dynamika PKB miała wynieść 4,9% w 2022 roku i tyle samo w kolejnym. Obecnie NBP prognozuje wzrost PKB o 4,4% w tym roku i o 3% w 2023 (spadek aż o 1,9 pkt. proc. w porównaniu do poprzedniej projekcji).

Zobacz także: Inflacja jeszcze nie dwucyfrowa. Notowania ropy naftowej blisko poziomów sprzed inwazji rosyjskiej

 

Nowy koszyk inflacyjny GUS

Lutowy odczyt inflacji jest interesujący również ze względu na coroczną zmianę struktury koszyka inflacyjnego GUS, na podstawie którego urząd kalkuluje wartość wskaźnika CPI.

 

O co z tym chodzi i dlaczego struktura koszyka inflacyjnego jest istotna?

Wskaźnik inflacji konsumenckiej jest wyliczany właśnie na bazie koszyka inflacyjnego, składającego się z dwunastu kategorii podstawowych i ponad 340 grup elementarnych (takich jak np. mleko, ryż, nocleg w hotelu czy paliwo LPG), z których każda ma swoją konkretną wagę. GUS w marcu każdego roku dokonuje cyklicznych zmian systemu wag koszyka inflacyjnego, po to by w jak największym stopniu odzwierciedlał on strukturę wydatków przeciętnego polskiego gospodarstwa domowego. Jak nietrudno się domyślić, zmiany w koszyku inflacyjnym są wprowadzane na podstawie danych dotyczących wydatków za poprzedni - w tym przypadku 2021 - rok, co oczywiście skazuje publikowane odczyty na statystyczne uogólnienie. Szczególnie kontrowersyjny pod tym względem był zeszłoroczny koszyk inflacyjny, który opierał się na wydatkach gospodarstw domowych z pandemicznego 2020 roku.

Zobacz także: Garść newsów makroekonomicznych: nowe wagi koszyka inflacyjnego

Reklama

 

Skutkowało to przypisaniem dość dużej wagi wydatkom na żywność i napoje bezalkoholowe (27,77% w porównaniu do 25,24% w 2020 roku), co było wartością najwyższą od dekady. Z dość zrozumiałych względów mocno spadł natomiast udział kategorii Restauracje i hotele (do poziomu 4,56% z 6,12% w koszyku z 2020) - w roku wybuchu pandemii wyjścia do restauracji i wyjazdy na wczasy były mocno ograniczone. Najbardziej dyskusyjny był jednak spadek wagi kategorii Transport z 9,89% w 2020 roku do 8,88%. Dość zrozumiałym jest, że podczas lockdownów i pracy w modelu zdalnym wydatki gospodarstw domowych na paliwo czy bilety znacząco zmalały, jednak w zeszłym roku nasza mobilność gwałtownie wzrosła, czego jednak koszyk inflacyjny nie był w stanie odzwierciedlić.

 

 

Jak wygląda struktura tegorocznego koszyka inflacyjnego GUS?

  • waga głównej kategorii, czyli Żywność i napoje bezalkoholowe spadła do 26,59% (o -1,18% w porównaniu do koszyka z 2021 roku)
  • kategoria Transport wzrosła do 9,54% wagi koszyka (o 0,66% w porównaniu do zeszłorocznego koszyka, wciąż jest ona niższa niż w 2020 roku, gdy wynosiła 9,89%)
  • Koszty użytkowania mieszkania i domu (w tym nośniki energii) uzyskały wagę wyższą o 0,19 pkt. proc. r/r; obecnie wynosi ona 19,33%
Reklama

Pełną strukturę tegorocznego koszyka inflacyjnego z podziałem na dwanaście kategorii głównych oraz porównanie z koszykami z lat poprzednich (do 2015 roku) znajdziesz w tabeli poniżej.

 

Warto dodać, że GUS zrewidował również styczniowy odczyt inflacji konsumenckiej, aktualizując go na podstawie nowej struktury koszyka inflacyjnego. Z tego powodu finalna wartość wskaźnika CPI wzrosła z szacunkowych 9,2% o 20 pkt. bazowych, do 9,4%, co powinno nieco ostudzić emocje niektórych komentatorów, twierdzących że GUS „majstruje” przy koszyku inflacyjnym w taki sposób, by zaniżać odczyty.

 

Zmiany struktury koszyka inflacyjnego CPI w Polsce (2015-2022)

Wyszczególnienie

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

Żywność i napoje bezalkoholowe

24,36

24,04

24,28

24,36

24,89

25,24

27,77

26,59

Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe

6,53

6,56

6,38

6,19

6,37

6,25

6,91

6,32

Odzież i obuwie

5,35

5,47

5,68

5,37

4,94

4,94

4,21

4,47

Użytkowanie mieszkania i nośniki energii

21,06

21,04

20,53

20,35

19,17

18,44

19,14

19,33

Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego

4,85

4,99

5,14

5,25

5,70

5,80

5,83

5,71

Zdrowie

5,20

5,45

5,56

5,69

5,12

5,29

5,39

5,69

Transport

9,02

8,72

8,63

8,74

10,34

9,89

8,88

9,54

Łączność

5,28

5,27

5,20

4,87

4,18

4,54

5,00

4,90

Rekreacja i kultura

6,42

6,63

6,89

6,92

6,44

6,62

5,78

6,07

Edukacja

1,04

1,01

0,97

1,00

1,07

1,15

1,02

1,16

Restauracje i hotele

5,24

5,04

5,23

5,71

6,20

6,12

4,56

4,77

Inne towary i usługi

5,65

5,78

5,51

5,55

5,58

5,72

5,51

5,45

Ogółem

100

100

100

100

100

100

100

100

Źródło: GUS

Czytaj więcej