Reklama
WIG82 468,87+1,11%
WIG202 429,44+1,45%
EUR / PLN4,32+0,07%
USD / PLN4,01+0,41%
CHF / PLN4,42+0,33%
GBP / PLN5,05+0,27%
EUR / USD1,08-0,33%
DAX18 504,87+0,15%
FT-SE7 968,85+0,46%
CAC 408 250,14+0,55%
DJI39 760,08+1,22%
S&P 5005 248,49+0,86%
ROPA BRENT85,84+0,16%
ROPA WTI81,90+0,22%
ZŁOTO2 198,27+0,30%
SREBRO24,47-0,41%

Masz ciekawy temat? Napisz do nas

twitter
youtube
facebook
instagram
linkedin
Reklama
Reklama

co zawiera arkusz zleceń

Akcje każdej ze spółek notowanych na giełdzie mają swoją określoną cenę. Nie jest ona stała, ale zmienia się w ciągu każdego dnia wielokrotnie. Skąd się bierze i kto ją ustala?

Co to jest cena akcji?

Kurs papieru wartościowego jest ustalany na Giełdzie Papierów Wartościowych w systemie informatycznym Warset. Obowiązuje przy tym zasada, aby przy ustalonym kursie jak największa ich ilość papierów wartościowych zmieniła właściciela i były usatysfakcjonowane obie strony transakcji.

Na Giełdzie Papierów Wartościowych akcje są notowane w dwóch systemach notowań kursu jednolitego oraz systemie notowań ciągłych.

W systemie kursu jednolitego, kurs jest ustalany dwukrotnie w ciągu dnia (fixing). Jest on wyznaczany na podstawie zleceń, które zostały złożone przed rozpoczęciem notowań w oparciu o następujące zasady:

  • maksymalizacja wolumenu obrotu,
  • minimalizacja różnicy miedzy liczbą papierów w zleceniach sprzedaży i zleceniach kupna, możliwych do zrealizowania po określonym kursie,
  • minimalizacja różnicą między kursem określanym i kursem odniesienia.

W systemie notowań ciągłych zlecenia są realizowane na bieżąco, o ile występuje zgodność cen kupna i sprzedaży. W przeciwnym razie są umieszczane w arkuszu zleceń, gdzie oczekują zleceń przeciwnych, pozwalających na zawarcie transakcji. Podczas notowań ciągłych obowiązują dwa priorytety: cena oraz czas złożenia zlecenia. W efekcie w tym systemie kursy akcji ulegają ciągłym zmianom.

Arkusz zleceń znajduje się w giełdowym systemie komputerowym. Jest informacją o aktualnych ofertach mogących zainteresować inwestorów. Ponieważ zestawienie aktualizowane jest na bieżąco, jego zawartość zmienia się w momencie, gdy napływają kolejne zlecenia. Jak działa arkusz? Wszystkie decyzje uczestników rynku dotyczące kupna czy sprzedaży wprowadzane są do systemu komputerowego i układane w formie charakterystycznego rejestru.

Reklama

Arkusz zleceń to źródło informacji o uczestnikach rynku, a także o ich kondycji. Umiejętność czytania umieszczanych w nim wiadomości pozwala poznać mechanizmy rządzące giełdą, tendencje i nastroje, a także nastawienie akcjonariuszy konkretnej spółki. Regularnie prowadzone obserwacje umożliwiają dostrzeżenie najlepszej okazji i wychwycenie istotnych graczy.

Jak wygląd arkusz zleceń?

Arkusz zleceń podzielony jest na dwie strony — jedną część dotyczącą kupna (ask) oraz drugą — sprzedaży (bid). Nie bez znaczenia jest sposób posegregowania pozycji, od najniższej do najwyższej lub odwrotnie. Różnica między najlepszą ofertą kupna i sprzedaży nazywana jest spreadem. Ponadto arkusz zleceń GPW zawiera informacje takie jak:

  • liczba zleceń kupna oraz sprzedaży,
  • wolumen dotyczący papierów przeznaczonych do zbycia i nabycia,
  • minimalny i maksymalny kurs otwarcia,
  • zmiany zachodzące na rynku.

Wzrosty wielkości w zestawieniu zaznaczone są na zielono, spadki na czerwono. Pojedynczy arkusz zleceń można zazwyczaj przeanalizować bezpłatnie — udostępniają go biura maklerskie. Za wersję rozszerzoną należy zapłacić.

Poniżej przykładowy arkusze zleceń z ofertami kupna po lewej i ofertami sprzedaży po prawej stronie.

Grafika 1. Arkusz zleceń spółki CD Projekt (CDR)

Grafika 1. Arkusz zleceń spółki CD Projekt (CDR)

Reklama

Grafika 1. Arkusz zleceń spółki CD Projekt (CDR)

Skąd się bierze cena akcji?

Kurs akcji, czyli jej cena, wyznaczany jest na podstawie tego, za ile dotychczasowi posiadacze są gotowi sprzedać akcje i po ile nowi inwestorzy chcą je kupić. Jeżeli te kwoty po obu stronach są zgodne, wówczas dochodzi do transakcji i akcje zmieniają właściciela. Cena, po której doszło do transakcji to właśnie kurs akcji. Nie pozostaje jednak na tym poziomie na długo – w momencie zawarcia kolejnej transakcji kształtuje się inny jego poziom. I tak podczas całej sesji giełdowej.

Celem inwestora jest zysk. Najlepszą z jego punktu widzenia sytuacją jest więc to, by tanio kupić akcje, a potem drogo je sprzedać. Posiadaczowi akcji powinno zależeć więc na rozwoju spółki, bo wówczas będzie to sprzyjać wzrostowi kursu jej akcji.

Kto ma wpływ na cenę akcji?

Inwestujący na giełdzie nie są jednorodną grupą. Mają odmienne cele, zachowania, techniki. Zasadniczo można podzielić ich ze względu na kilka kryteriów:

Kim są:

  • Inwestorzy instytucjonalni
  • Inwestorzy detaliczni
Reklama

W jaki sposób inwestują:

  • Day-traderzy (spekulanci)
  • Animatorzy 
  • Inwestorzy krótkoterminowi (spekulanci)
  • Inwestorzy średnioterminowi
  • Inwestorzy długoterminowi (akcjonariusze)

Inwestorzy instytucjonalni to przede wszystkim fundusze inwestycyjne, banki, domy maklerskie (działające na własny rachunek). Dysponują ogromnym środkami pieniężnymi i wyspecjalizowanymi zespołami.

Z kolei inwestorzy detaliczni to wszyscy działający na własny rachunek, nie w ramach instytucji finansowych. Wśród inwestorów detalicznych mogą znaleźć się zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści. Osoby dysponujące niewielkimi zasobami i takie, które dokonują wielomilionowych transakcji.

W każdej z tych grup można znaleźć inwestorów o zupełnie odmiennej aktywności.

Day-traderzy to gracze, spekulanci, traderzy – różnie się ich określa – którzy handlują w ramach jednej sesji. Dokonują dziesiątek, a czasem setek transakcji na wielu różnych akcjach, zadowalając się niewielkimi zyskami. Dzięki ich aktywności na rynku często zapewniona jest odpowiednia płynność.

Reklama

Do grupy day-traderów mogą należeć animatorzy. To specjalna grupa uczestników rynku, która dzięki podpisaniu umów z giełdą lub z emitentem zobowiązuje się do stałego wystawiania ofert kupna i sprzedaży na określonych akcjach w celu zapewnienia na nich płynności. Animatorami najczęściej są domy maklerskie.

Inwestorzy krótkoterminowi. Ich czas działania i utrzymywania jednej transakcji to zwykle maksymalnie kilka dni. Często działają podobnie do day-traderów, ale zdarza się, że niektóre transakcje przetrzymują przez kilka godzin, a nawet dni. Określa się ich czasem mianem swing-traderów (traderów wahadłowych). Podobnie jak w przypadku-day traderów ich głównym celem jest spekulacja, czyli zarabianie na zmianach cen.

Zarówno day-traderzy, oraz inwestorzy krótko- i średnioterminowi często nie interesują się przedmiotem działalności spółki. Zależy im wyłącznie na zmienności cen. Często im bardziej zmienne akcje tym bardziej przyciągają do siebie krótkoterminowych spekulantów.

Inwestorzy średnioterminowi to grupa, która stara się trzymać akcje spółek przez wiele dni, tygodni, czasami nawet kilka miesięcy. W tym wypadku motywem jest również zysk dzięki zmianie wartości ceny akcji, ale wielu z nich również wybiera spółki, które płacą w danym roku atrakcyjną dywidendę.

Celem inwestorów długoterminowych jest osiąganie zysku, dzięki wzrostowi wartości spółek przez wiele lat. Część z nich lubi określać się mianem akcjonariuszy spółki, aktywnie bierze udział w Walnych Zgromadzeniach i liczy nie tylko na zyski będące wynikiem wzrostu ceny akcji, ale również na te wypłacane przez przedsiębiorstwo w postaci dywidend. To lojalni inwestorzy, którzy starają się pilnie monitorować działalność spółek i realizację ich planów.

Reklama

Czy cena wpływa na kapitalizację akcji?

Kapitalizacja rynkowa jest jedną z najlepszych miar wielkości firmy. Kapitalizacja rynkowa to całkowita wartość rynkowa akcji spółki pozostających w obrocie. Na przykład słyszałeś, że firmę Apple określa się mianem „najcenniejszej firmy na świecie”. To dlatego, że Apple ma obecnie najwyższą kapitalizację rynkową ze wszystkich spółek giełdowych.

Obliczanie kapitalizacji rynkowej + wzór

Kapitalizacja oznacza także wartość przedsiębiorstwa postrzegana z perspektywy rynku giełdowego. Jest to po prostu cena akcji pomnożona przez liczbę akcji wyemitowanych i pozostających w  obrocie. (W  odróżnieniu od wartości akcji w wolnym obrocie na giełdzie, podzbioru rynkowej kapitalizacji, obliczanego jako iloczyn liczby akcji, którymi obraca się na giełdzie, i ceny rynkowej). Z kolei cena akcji jest zależna od oczekiwań rynkowych dotyczących bieżącej wartości przyszłych dywidend oraz, co za tym stoi, ich zdolności generowania zysku. Tego rodzaju prognozy nie są tym samym, co historyczna wartość księgowa netto przedsiębiorstwa w  sprawozdaniach finansowych firmy. Różnice potrafią być pokaźne (np. w 2004 roku General Electric miało wartość księgową netto około 110 miliardów dolarów, a kapitalizację rynkową sięgającą 360 miliardów dolarów). Z perspektywy rzeczywistości finansowej kapitalizacja rynku giełdowego jest lepszą miarą wielkości i sukcesu przedsiębiorstwa.

Wzór na kapitalizację giełdową (rynkowa)

Kapitalizacja giełdowa (rynkowa) = Aktualna cena akcji x akcje wyemitowane

Przykład: Aby obliczyć kapitalizację rynkową, wystarczy wziąć całkowitą liczbę akcji spółki w obrocie i pomnożyć tę liczbę przez cenę rynkową akcji. Jeśli w spółce pozostały 2 miliony akcji, a każda akcja jest warta 20 USD, to jej kapitalizacja rynkowa wynosi 40 milionów USD.

Poziomy kapitalizacji rynkowej

Reklama

Nie istnieje powszechnie uzgodniony sposób kategoryzacji przedsiębiorstw na podstawie ich kapitalizacji rynkowej, ale często dzieli się je na następujące kategorie:

  • Firmy o dużej kapitalizacji mają kapitalizację rynkową przekraczającą 200 miliardów dolarów
  • Firmy o dużej kapitalizacji mają kapitalizację rynkową od 10 do 200 miliardów dolarów
  • Firmy o średniej kapitalizacji mają kapitalizację rynkową od 2 do 10 miliardów dolarów
  • Firmy o małej kapitalizacji mają kapitalizację rynkową w wysokości 300–2 mld USD
  • Firmy o kapitale mikro mają kapitalizację rynkową w wysokości od 50 milionów do 300 milionów dolarów

Kapitalizacja rynkowa, a cena akcji

Cena pojedynczej akcji nie mówi nam, ile ogólnie jest warta dana spółka emitująca te akcje; po prostu informuje nas o bieżącej cenie zakupu części tej firmy. Chociaż niektórzy mogą założyć, że im wyższa cena akcji spółki, tym jest ona większa, otóż nie zawsze tak jest. Firma o niższej cenie akcji może mieć większą kapitalizację rynkową niż spółka o wyższej cenie akcji. Pod tym względem kapitalizacja rynkowa jest dobrą miarą ogólnej wielkości firmy, a także może pomóc inwestorom giełdowym w porównywaniu spółek, których akcje mają podobną cenę.

Czy na wszystkich giełdach cena powstaje w ten sam sposób?

Giełda to właściwie wirtualny rynek, na którym między kupującym a sprzedającym dochodzi do wymiany produktów i usług. Są to głównie papiery wartościowe, jak akcje i obligacje, ale handluje się również certyfikatami inwestycyjnymi czy instrumentami pochodnymi, np. kontraktami terminowymi czy SWAP-ami. To także swoista agencja informacyjna, która dostarcza danych tyczących się zarówno koniunktury na rynku kapitałowym, jak i jej poszczególnych segmentów.

Na szczęście, dzisiejszy rozwój technologiczny sprawia, że produktami finansowymi możemy handlować w każdym miejscu na Ziemi pod warunkiem, że posiadamy dostęp do Internetu, rachunek maklerski i przede wszystkim określoną kwotę pieniędzy.

Na giełdzie istnieje rynek kierowany dedykowanymi zleceniami. Wszystkie oferty trafiają do jednego “worka” zleceń i w momencie, gdy odnajdą się podmioty chcące je kupić i sprzedać, wówczas dochodzi do transakcji. Pamiętajmy tylko, że to inwestorzy mogą składać zlecenie w domu maklerskim i decydują po jakim kursie zostanie zrealizowana transakcja. Dopiero później maklerzy kierują ofertę do obrotu, dodatkowo spełniając funkcję animatorów rynku. Jest to rodzaj aktywnego inwestora, który wykazuje chęci zarówno do kupienia, jak i sprzedania akcji czy obligacji.

Reklama

Jednak nie wszystkie zlecenia na tablicy notowań giełdy pochodzą od inwestorów! Na podstawie umowy z giełdami lub emitentami, domy maklerskie zobowiązane są do składania różnych zleceń kupna i sprzedaży. Dzięki temu transakcje zawierane są częściej, szybciej też odnajdują potencjalnych zainteresowanych.

Wyżej opisanie działanie dotyczy rynku akcyjnego, którego jest zcentralizowany. Na innej zasadzie działa rynek walutowy. Rynek walutowy Forex jest rynkiem zdecentralizowanym, tzn., że nie ma jednego ośrodka, ale dużo mniejszych podmiotów, dostawców płynności rozproszonych po całym świecie. Nie działa więc pod nadzorem jednej instytucji centralnej, ale w oparciu o krajowe lub regionalne regulacje. Jako rynek pozagiełdowy (Over The Counter, OTC) tworzą go transakcje pomiędzy wieloma jego uczestnikami bez udziału zintegrowanego systemu informatycznego.

O czym informuje nas cena?

Jak cena każdego innego dobra, produktu czy usługi, tak i cena (kurs) akcji odzwierciedla zależności zachodzące pomiędzy popytem i podażą. Jeżeli więc ilość (wartość) ofert sprzedaży przeważa nad liczbą ofert kupna, kurs obniża się. Gdy propozycje kupna przewyższają ilość oferowanych walorów to kurs rośnie.

Obrót akcjami służy, dąży do ustalenia rzeczywistej wartości danej spółki akcyjnej, określonego dobra czy usługi.

Cena akcji odzwierciedla wszystkie informacje, jakie z punktu widzenia inwestora są istotne i jakie powinny stanowić podstawę do podejmowania optymalnych decyzji inwestycyjnych. Zakłada się, że efektywność informacyjna wpływa na kształtowanie się kursu akcji na rynkach kapitałowych. Należy wspomnieć jednak, że założenie to nie uwzględnia niektórych anomalii, jak efekt weekendu, efekt małych spółek, cena/zysk oraz szeregu czynników psychologicznych wynikających z ekonomii behawioralnej.

Reklama

Na wiarygodność wyceny rynkowej spółki akcyjnej wpływa horyzont czasowy, w jakim rozpatruje się wartość przedsiębiorstwa. Długoterminowe spojrzenie i analiza zachowania się kursu w szerokim interwale pozwala zmarginalizować okresowe przewartościowania i niedowartościowania wyceny spółki, które niekiedy są wynikiem inwestycji czysto spekulacyjnych. Działania takie często bywają niezgodne z prawem i na bieżąco poddawane są kontroli przez KNF.

Wartość akcji będąca rezultatem opracowanego sprawozdania finansowego nie obejmuje czynników związanych z kapitałem ludzkim i kapitałem organizacyjnym. Z drugiej zaś strony, rynkowy poziom kursu akcji uwzględnia takie czynniki trudno mierzalne jak renoma danego podmiotu, kompetencje kierownictwa, zarządu, wartość marki czy zasoby intelektualne. Rynek w pewien sposób wycenia przyszłość i niematerialny kapitał spółki, dostrzegając jej potencjał lub jego brak.

Jak często zmienia się cena na rynku akcyjnym?

Wartość akcji na giełdzie zmienia się pod wpływem szeregu czynników. Na początku akcje dostępne są w tak zwanej cenie emisyjnej, która nie może być niższa niż nominalna wartość akcji. Na rynku wtórnym ustala się jednak rzeczywista cena akcji. Jest to cena giełdowa, jaką musisz zapłacić, aby zakupić akcje na giełdzie od innego inwestora.

Cena rzeczywista akcji może stosunkowo szybko się zmieniać. Ustala się ona pod wpływem realizacji zleceń maklerskich, które odzwierciedlają pobyt oraz podaż akcji. 

Kursy są ustalane w dwóch podstawowych systemach: systemie notowań ciągłych i systemie kursu jednolitego. 

Reklama

W systemie notowań ciągłych każda transakcja jest zawierana po właściwej dla siebie cenie, która może znacznie fluktuować w trakcie trwania sesji. Kurs może zmieniać się od transakcji do transakcji. 

System kursu jednolitego polega na ustaleniu jednej ceny na początku sesji giełdowej. Bazuje ona na cenach zleceń, które napłynęły przed otwarciem sesji. Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu trwania sesji. Stosowane jest również odmiana systemu kursu jednolitego, w której tenże kurs jest określany dwukrotnie w ciągu jednej sesji. 

 

Czytaj więcej

Artykuły związane z co zawiera arkusz zleceń