Waluty Forex. Co to jest waluta i para walutowa? Jak działają pary walutowe?

Nasze rozważenia na temat rynku Forex i par walutowych zacznijmy od podstawowej definicji waluty. Co to jest waluta?

Waluta to pieniądz obowiązujący w danym państwie. Musi spełniać dwie podstawowe funkcje: być środkiem rozliczeniowym, a więc miernikiem wartości, a także środkiem regulowania płatności. Skoro waluta uznawana jest za pieniądz musi oprócz wymienionych funkcji spełniać również rolę jaką pełni pieniądz, a mianowicie, musi być:

• środkiem gromadzenia oszczędności (czyli tzw. środek tezauryzacji),
  
  
• środkiem wymiany międzynarodowej (tę funkcję pełnią waluty krajów wysokorozwiniętych, dlatego, że z definicji waluta międzynarodowa to pieniądz, który jest powszechnie używany do wzajemnych rozliczeń między krajami, które nie są emitentem danej waluty),
  
  
• środkiem wymiany.

Ile jest wszystkich walut na świecie?

Według Organizacji Narodów Zjednoczonych na świecie istnieje 195 państw. Ile mamy różnego rodzaju walut? Oficjalnie uznanych mamy 185 walut, które możemy pomiędzy sobą wymieniać. Niestety nie jesteśmy w stanie wykonać każdej możliwej kombinacji, dlatego, że obrót niektórymi walutami jest przez dany kraj odgórnie ograniczany. Listę wszystkich walut świata prezentuje tabela 1. 

Tabela 1. Wszystkie waluty świata. Od lewej Kraj, Skrót ISO, Nazwa waluty, Zdawkowa (czyli na jakie mniejsze jednostki dzieli się dana waluta).

Jak widzisz w powyższej tabeli bardzo często pojawia się określenie dolar z dopiskiem nazwy państwa lub funt czy też peso. Żeby ujednolicić nazewnictwo wprowadzone zostały odpowiednie standardy, za które odpowiada ISO. Każda waluta otrzymała trzy literowe oznaczenie. Konstrukcja tego oznaczenia jest banalnie prosta. Pierwsze dwie litery to oznaczenie kraju, natomiast trzecia litera to nazwa danej waluty. Dla przykładu:

• USD to dolar amerykański. US to oznaczenie kraju USA, a litera D oznacza dolara;
  
  
• GBP to funt brytyjski (szterling). GB to oznaczenie kraju Wielka Brytania (Great Britian), a P to pound (funt);
  
  
• JPY to japoński jen. JP to oznaczenie kraju Japonia (Japan), a Y to pierwsza litera słowa jen (yen);
  
  
• AUD to dolar australijski. AU to oznaczenie kraju Australia, a D to pierwsza litera słowa dolar;
  
  
• PLN to polski nowy złoty. PL to oznaczenie kraju Polska, a N to oznaczenie waluty nowy polski złoty;

Każdą walutę jesteś w stanie w taki sposób rozłożyć.

 
Grafika 1. Trzyliterowy skrót oznaczający konkretną walutę

Wiesz już co to jest waluta, a czym jest para walutowa?

To kombinacja dwóch walut, dzięki której podawana jest wartość jednej waluty w stosunku do drugiej. Ta wartość to tzw. kurs walutowy. Nie da się określić wartości waluty bez porównania jej do innej waluty Forex lub do określonego towaru/ usługi. Rynek Forex opiera się na wymianie jednej waluty na drugą, a przedmiotem handlu są oprócz samych walut również instrumenty finansowe stworzone w oparciu o poszczególne pary walutowe. Brzmi skomplikowanie, ale w rzeczywistości jest to bardzo proste, o czym przekonasz się docierając do końca tego artykułu.

Co to jest waluta i co wpływa na jej cenę?

Wiesz już, że waluta jest środkiem płatniczym używanym w danym kraju, ale co wpływa na jej cenę? Jeszcze kilkadziesiąt lat temu odpowiedź na to pytanie była stosunkowo prosta, dlatego, że waluty wyceniane były na podstawie ich wymienialności na dany surowiec, którym najczęściej było złoto. Od 1971 roku standard złota został zniesione. Z resztą od 1944 roku, a więc od konferencji Breton Woods, wymienialny na złoto był jedynie dolar i to w stosunku 40%. W wyniku psucia waluty, jakiej dopuszczał się rząd Stanów Zjednoczonych nie możliwym było utrzymanie standardu złoto, z czego ostatecznie zrezygnował prezydent Nixon. Od tamtego momentu kursy walut są zmienne. Od czego zależą? Przede wszystkim od siły, którą reprezentuje dany kraj, a w zasadzie jego gospodarka. Na to jak silna jest waluta Forex wpływ ma również prowadzona polityka monetarna, która jak może wiesz z innych naszych edukacyjnych materiałów, może być ekspansywna lub restrykcyjna. Gdybyśmy mieli wypunktować listę najważniejszych rzeczy, które wpływają na cenę waluty to byłyby to:

• ocena gospodarki danego kraju (w tym PKB, inflacja, kwestie związane z importem oraz eksportem)
  
  
• prowadzona polityka monetarna przez bank centralny danego kraju (głównie kwestie związane z podażą danej waluty)
  
  
• rezerwy danego kraju, które stanowią zabezpieczenie dla systemu monetarnego w kraju

Odpowiednie zmiany tych poszczególnych parametrów powodują, że dana waluta może się umacniać lub osłabiać w stosunku do innych walut, a więc może następować zmiana kursu walutowego.

Rodzaje walut. Jakie są najważniejsze waluty na świecie?

W pierwszym akapicie wymienione zostały wszystkie oficjalne waluty Forex, a jest ich aż 185. Pytanie, które z nich są najważniejsze? Czy najstarsza waluta jest tą najistotniejszą? Najważniejsze waluty Forex to te, które stanowią najczęstsze globalne rezerwy walutowe. W końcu, jeżeli dany kraj decyduje się na utrzymywanie określonych dewiz to wybiera te, które według niego są w stanie przede wszystkim przechowywać wartość.  Co to są dewizy? To określenie na walutę zagraniczną. W przypadku Polski dewizami są np. euro, dolar, funt, a walutą krajową jest nowy polski złoty, czyli PLN. Jakie zatem są najważniejsze waluty na świecie? Ponad 60% wszystkich rezerw, według danych udostępnionych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, stanowi amerykański dolar. Śmiało można powiedzieć, że to amerykańska waluta jest najważniejszą walutą świata. W zasadzie USA utrzymując standard złota po 1944 roku aż do 1971 wpłynęło na decyzję innych krajów związaną z utrzymywaniem w swoich rezerw walutowych w walucie, którą można było wymienić na fizyczne złoto. To od tamtego czasu dominacja dolara była niepodważalna, chociaż od 1971 roku wielkość rezerw w amerykańskiej walucie spadła.

Jaka jest druga najważniejsza waluta Forex na świecie?

To euro, w którym utrzymywanych jest ponad 20% rezerw. Co ciekawe do obrotu euro wprowadzone zostało w 2002 roku, ale to nie jest data powstania euro. Już w 1986 roku ECU było trzecią walutą na świecie, w której odbywała się emisja obligacji międzynarodowych. Dlaczego euro wcześniej nazywane było skrótem ECU? To skrót od European Currency Unit, a więc jednostka rozliczeniowa w Europejskim Systemie Monetarnym. Trzecią najważniejszą walutą świata jest japoński jen, w którym utrzymywanych jest ponad 5% rezerw walutowych. Czwartą walutą świata jest najstarsza aktualnie używana waluta, a więc brytyjski funt szterling. W GBP utrzymywanych jest ponad 4% rezerw walutowych. TOP 5 najważniejszych walut świata zamyka frank szwajcarski, w którym utrzymywanych jest 2% globalnych rezerw walutowych. Pozostałe waluty odpowiadają za jedynie 6% rezerw. To oznacza, że 5 najważniejszych walut na świecie odpowiada za niebagatelne 94% wszystkich rezerw walutowych. Na tej podstawie możemy wysnuć odpowiednie wnioski. Po pierwsze pomimo tego, że rynek Forex jest ogromnym rynkiem to handel skupia się na kilku głównych parach walutowych. Po drugie, na rynku jest zaledwie 5 walut, w których rezerwy chce utrzymywać większość państw. Rynek Forex jest zdecentralizowany, ale gdy weźmiemy pod uwagę wagę danych walut to można powiedzieć, że wszystko kręci się wokół 5 walut i niestety nie zaliczamy do nich polskiego nowego złotego.

Forex. Co to jest para walutowa? Jak czytać pary walutowe? Waluta bazowa, waluta kwotowana

Para walutowa to zestawienie wartości dwóch różnych walut. Wyceniania jest jedna waluta przez pryzmat innej waluty. Jak sama nazwa wskazuje, para walutowa składa się z dwóch walut i to czy dana waluta jest na pierwszym miejscu, czy na drugim ma bardzo duże znacznie. Pierwsza waluta w parze walutowej to waluta bazowa, której jedna jednostka podlegać będzie wycenie. Druga walut w parze walutowej Forex to waluta kwotowana, to w niej wyceniania będzie jedna jednostka waluty bazowej. Zwykle tak tworzy się pary walutowe, że ważniejsza waluta pełni rolę waluty bazowej. Nie dotyczy to jednak wszystkich par na rynku Forex, a nawet w głównych parach zaobserwujemy odstępstwo od tej reguły.

Grafika 2. Para walutowa na rynku Forex. Pierwszą walutą jest waluta bazowa natomiast drugą jest waluta kwotowana.

Najpopularniejszą parą walutową jest para stworzona przez dwie najważniejsze waluty świata, a więc przez euro oraz amerykańskiego dolara. Zapis pary walutowej euro do dolara wygląda następująco: EUR/USD. W tej parze to euro jest walutą bazową, a dolar pełni rolę waluty kwotowanej. Dla przykładu. Kurs euro do dolara EUR/USD wynosi 1.1000? To oznacza, że za jedno euro dostaniemy 1.1000 dolara, lub że jedno euro warte jest 1.1000 dolara. Gdyby para walutowa wyglądała odwrotnie i to dolar pełniłby rolę waluty bazowej, to mielibyśmy sytuację, w której oznaczenie takiej pary Forex to byłoby USD/EUR. Jeżeli kurs takiej pary wynosiłby 1.1000 to oznaczałoby, że jeden dolar wart jest 1.1000 euro. Teraz już widzisz jak ważna jest kolejność w parze walutowej. Kolejny przykład. Kurs walutowy dolara do złotego USD/PLN wynosi 4.20. To oznacza, że jeden dolar wart jest 4.20 złotego. Gdy kurs USD/PLN rośnie to mamy do czynienia z umocnieniem dolara oraz osłabieniem złotego. Gdyby kurs USD/PLN spadał to bylibyśmy świadkami umacniania się złotego oraz osłabiania dolara. Takich przykładów na rynku Forex mamy mnóstwo, przejdźmy teraz do tematu najpopularniejszych par walutowych w Polsce.

Najpopularniejsza para walutowa w Polsce i na świecie

Większość najpopularniejszych par walutowych w Polsce stanowią najpopularniejsze pary walutowe świata. Najpopularniejsze pary walutowe Forex stanowią kombinację 5 najważniejszych walut świata. W Polsce do tego dorzucić musimy polskiego nowego złotego. Jakie są najpopularniejsze pary w naszym kraju? O to ich lista:

• euro do dolara, inaczej eurodolar, EUR/USD
  
  
• funt do dolara, GBP/USD
  
  
• dolar do franka szwajcarskiego, USD/CHF
  
  
• dolar do polskiego złotego, USD/PLN
  
  
• euro do polskiego złotego, EUR/PLN
  
  
• funt do polskiego złotego, GBP/PLN
  
  
• frank do polskiego złotego, CHF/PLN

Jakie są najpopularniejsze pary walutowe na świecie? To tzw. główne pary walutowe, które inaczej nazywane są tzw. Majorsami.

Główne pary walutowe Forex (majors)

Lista głównych par walutowych Forex prezentuje się następująco:

• euro do dolara, EUR/USD, to zdecydowanie najpopularniejsza para na rynku Forex, potocznie nazywana eurodolar;
  
  
• funt do dolara, GBP/USD, potocznie nazywany "kablem"
  
  
• dolar do jena japońskiego, USD/JPY, potocznie nazywany "ujkiem"
  
  
• dolar do franka szwajcarskiego, USD/CHF, potocznie nazywany "szwajcarem"
  
  
• dolar do dolara kanadyjskiego, USD/CAD, potocznie nazywany "loonie"
  
  
• australijski dolara do dolara, AUD/USD, potocznie nazywany "aussie"
  
  
• dolar nowozelandzki do dolara amerykańskiego, NZD/USD, potocznie nazywany "kiwi"

To najpopularniejsze pary walutowe świata. Dodatkowo trzy pary z powyższych zaliczane są również do tzw. par towarowych (commodities), mowa o parach AUD/USD, NZD/USD oraz USD/CAD.

Pary walutowe crossy z euro

Czym są tzw. crossy? To inaczej pary krzyżowe, które powstają w wyniku połączenia dwóch innych par walutowych, w których to rolę waluty bazowej w jednej parze oraz waluty kwotowanej w drugiej pełni jedna i ta sama waluta. Np. cross euro do jena japońskiego EUR/JPY powstaje przez zestawienie ze sobą par USD/JPY oraz EUR/USD. W tym przypadku dolar pełni raz rolę waluty bazowe, a raz jest walutą kwotowaną. Jakie mamy najpopularniejsze pary krzyżowe w zestawieniu z europejskim euro? O to lista:

• euro do franka szwajcarskiego, EUR/CHF, to para, która w związku z działaniem Banku Centralnego Szwajcarii podatna jest na bardzo duże wahania
  
  
• euro do funta szterlinga, EUR/GBP
  
  
• euro do dolara kanadyjskiego, EUR/CAD
  
  
• euro do dolara australijskiego, EUR/AUD
  
  
• euro do dolara nowozelandzkiego, EUR/NZD

Crossy z jenem - pary walutowe (minors)

Pary krzyżowe inaczej nazywane są minorsami, o ile powstają poprzez połączenie walut tworzących najpopularniejsze pary walutowe Forex. Mowa zatem o USD, EUR, CHF, JPY, AUD, CAD, GBP, NZD. W takim przypadku crossy z jenem, które uznamy za tzw. minorsy będą wyglądały następująco:

• euro do jena, EUR/JPY
  
  
• funt do jena, GBP/JPY
  
  
• frank do jena, CHF/JPY
  
  
• dolara kanadyjski do jena, CAD/JPY
  
  
• dolar australijski do jena, AUD/JPY
  
  
• dolar nowozelandzki do jena, NZD/JPY

Minors: Crossy z funtem szterlingiem

Podobnie jak minorsy z jenem tworzone są pary krzyżowe z funtem szterlingiem. Lista najważniejszych par krzyżowych z brytyjską walutą wygląda następująco:

• funt do franka szwajcarskiego, GBP/CHF
  
  
• funt do dolara australijskiego, GBP/AUD
  
  
• funt do dolara kanadyjskiego, GBP/CAD
  
  
• funt do dolara nowozelandzkiego, GBP/NZD

Z racji tego, że jen jest ważniejszą walutą na świecie niż funt, parę GBP/JPY uznaje się za cross z japońskim jenem, a nie brytyjskim funtem. Pomimo tego, że mógłby być zaliczany do obydwu grup.

Pozostałe pary walutowe

Pozostałymi parami walutowymi Forex są wszystkie inne kombinacje istotny walut między sobą. Możemy wymienić 6 takich par. To kolejno:

• dolar australijski do franka szwajcarskiego, AUD/CHF
  
  
• dolar australijski do dolara kanadyjskiego, AUD/CAD
  
  
• dolar australijski do dolara nowozelandzkiego, AUD/NZD
  
  
• dolar kanadyjski do franka szwajcarskiego, CAD/CHF
  
  
• dolar nowozelandzki do franka, NZD/CHF
  
  
• dolar nowozelandzki do dolara kanadyjskiego, NZD/CAD

Pary egzotyczne (egzotyczne pary walutowe Forex)

Co musi zrobić waluta danego kraju, żeby zostać uznana za egzotyczną? Pierwsza myśl to pewnie kraj musi być egzotyczną wyspą. To jednak błędne myślenie. Waluta egzotyczna to waluta kraju rozwijającego się, czyli należącego do tzw. kategorii Emerging Markets. Z resztą pary egzotyczne to inaczej pary Exotic lub pary Emerging. Do takich walut zaliczany jest chociażby polski nowy złoty. Poniżej lista kilku przykładowych par egzotycznych na rynku Forex. Warto zaznaczyć, że walutą bazową w takich przypadkach jest amerykański dolar, a więc najważniejsza waluta świata.

• dolar do polskiego złotego, USD/PLN
  
  
• dolar do meksykańskiego peso, USD/MXN
  
  
• dolar do liry tureckiej, USD/TRY
  
  
• dolar do duńskiej korony, USD/DKK
  
  
• dolar do norweskiej korony, USD/NKK
  
  
• dolar do tajlandzkiego bata, USD/THB
  
  
• dolara do dolara singapurskiego, USD/SGD

Co to jest korelacja par walutowych?

Konstrukcja par walutowych niesie za sobą ogromnie istotny element, tzw. korelację. Co to jest korelacja na rynku Forex? Korelacja par walutowych to miara statystyczna pokazująca współzależność istniejącą między poszczególnymi parami walutowymi. W zależności od tego jaki rodzaj korelacji wybierzemy to w statystyce jej wartość wahać się będzie od -1 do 1 lub od -100 do 100. Sama wielkość skali nie jest tutaj istotna. Co oznaczają poszczególne odczyty. Wartość zbliżona do wartości krańcowych mówi nam o bardzo dużej współzależności. Jeżeli jest bliska 100 to znaczy silną dodatnią korelację, takie pary walutowe Forex podążać będę większość czasu w jednym kierunku. Jeżeli korelacja par Forex jest bliska -100 (lub -1) to takie pary przez większość czasu chodzić będą w odwrotnych kierunkach. Dopiero korelacja bliska zero, oznacza, że nie ma żadnej zależności pomiędzy zachowaniami danych par walutowych na rynku Forex. Jeżeli dla Ciebie brzmi to skomplikowanie to pozwól, że przedstawię Ci przykład dwóch par walutowych. Korelacja pomiędzy parą euro do dolara EUR/USD oraz euro do dolara kanadyjskiego EUR/CAD oscyluje np. w granicach np. 0,5 (w skali od -1 do 1). To oznacza, że w dużej mierze wzrosty pary euro do dolara będą oznaczały wzrosty euro do dolara kanadyjskiego. Może się jednak zdarzyć, że w niektórych przypadkach pary te nie będą podążały w tym samym kierunku.

Dlaczego tak się dzieje?

Zauważ jak wygląda konstrukcja tych par walutowych. W obydwu parach Forex walutą bazową jest waluta euro. Dane jakie napływać będą ze strefy euro będą wpływać na walutę unijną. W takim przypadku gdy poznamy np. odczyt PKB dotyczący krajów strefy euro to reakcje na parach EUR/USD oraz EUR/CAD powinny być zbliżone. Ale co np. gdy opublikowane zostaną dane tylko i wyłącznie z Kanady? Wtedy większa zmienność pojawi się na parze EUR/CAD i podobnych ruchów nie zaobserwujemy na parze EUR/USD. To oczywiście uproszczone tłumaczenie tego jak działa i jak wygląda korelacja par walutowych. Dlaczego jest ona istotna? Ponieważ wpływać będzie na ryzyko, które na rynku Forex podejmujesz. Źle skonstruowany portfel może wygenerować spore straty. O tym jak zarabiać na rynku Forex przeczytasz tutaj.

Najbardziej zmienne pary walutowe. Jak mierzyć zmienność walut?

Zmienność par walutowych Forex pokazuje nam w jakim stopniu zmienia się kurs jednej waluty w stosunku do drugiej. Im większa zmienność danej pary walutowej tym mniej stabilny jest dany kurs walutowy. To zła informacja dla przedsiębiorców/ firm, które importują lub eksportują towary. W takim przypadku powinni się zabezpieczać przed niekorzystną zmianą kursów walutowych.

Z drugiej strony im większa zmienność tym większy potencjał zarobkowy dla inwestorów lub spekulantów rynku Forex

W jaki sposób sprawdzić czy dana para walutowa jest zmienna? Do tego służy przede wszystkim wskaźnik ATR. ATR to skrót od Average True Range, a więc prawdziwy średni zakres wahań. To podstawowe narzędzie do mierzenia zmienności. To o ile % dziennie zmienia się dany kurs walutowy podają niektórzy brokerzy Forex. Nie powinieneś przy wyborze brokera kierować się tym, czy podaje on informacje o zmienności. O tym jak wybrać brokera Forex napisaliśmy osobny artykuł, do którego możesz przejść klikając tutaj.

Większa zmienność par walutowych przyciąga inwestorów, którzy zwykle zapominają o tym, że jeżeli zmienność jest zbyt duża i pojawia się skokowość ceny to ryzyko utraty środków jest bardzo wysokie. Jeżeli jesteś osobą początkującą to najpierw powinieneś zapoznać się z tym jak dana para walutowa się zmienia zanim otworzysz pierwszą transakcję na rynku Forex.

Czy istniej najlepsza para walutowa do tradingu?