Zwyżkowe i zniżkowe luki otwarcia występują na wszystkich rynkach. Stanowią stały element gry popytu i podaży. rynek nigdy nie śpi i tak naprawdę wszystko (każda świeca, każdy tick) ma znaczenie. Tym bardziej nie możemy ignorować, kiedy ciągłość kwotowania ceny zostaje zerwana, a jedna strona rynku najwyraźniej pretenduje do zwiększenia przewagi.
Niektórzy zapewne w dalszym ciągu będą ignorować okna, poprzestając na rutynie swojej sprawdzonej analitycznej metody. Zostaną przy średnich kroczących, czy intrygujących chmurach. To zrozumiałe. Rynek jest tak złożoną rzeczywistością, że pluralizm metod badawczych jest racjonalny. a jednak intencja artykułu będzie inna – spróbuję zachęcić do pochylenia się nad oknami hossy/ bessy. Zrobię to z perspektywy metody analizy rynku, którą zazwyczaj określamy jako price action.
Definicja
Okno hossy/bessy to zwyżkowa/zniżkowa luka otwarcia. Cena otwarcia przewyższa cenę zamknięcia poprzedniej świecy, a na wykresie pojawia się charakterystyczna przerwa w kwotowaniu ceny. Z oknem hossy mamy do czynienia wówczas, gdy kurs otwiera się powyżej ceny zamknięcia świecy poprzedniej (grafika 1). Okno bessy – analogicznie. Kiedy cena otworzy się poniżej zamknięcia świecy poprzedzającej, na wykresie również pojawi się luka, którą ze względu na podażowy charakter nazywamy oknem bessy (grafika 2). Wbrew pozorom luka nie jest amorficzna. W analizie price action dysponujemy pojęciami mogącymi ją opisać, choć okno jakościowo wyrasta ponad zastane kategorie. Jesteśmy w stanie wyodrębnić następujące elementy składowe okna hossy/bessy:
■ hipotetyczny poziom s/r (wspar- cia/oporu),
■ świecę. Być może te stwierdzenia wydają się nieco zagadkowe...
Jaką świecę zawiera w sobie okno hossy/bessy? Jaki poziom wsparcia/oporu? Okno hossy/bessy zawiera w sobie świecę, a raczej jest w swojej istocie świecą, której jednak… nie widzimy. Ta świeca ma swoją nazwę w price action. Jest to marubozu. Potraktujmy kurs zamknięcia poprzedniej świecy za punkt początkowy niewidzialnej świecy, a cenę otwarcia rynku, czyli miejsce zawiązania okna za punkt jej zamknięcia. Jaką świecę otrzymamy? Czy nie właśnie marubozu? (grafika 3). Okno hossy/bessy zawiera w sobie również poziom s/r nawet wówczas, gdy nie współgra z obecnym na wykresie dotychczasowym poziomem wsparcia/oporu. Okno jest zobowiązującą deklaracją, że nowy poziom s/r będzie gwarancją bezpieczeństwa dla inwestorów, którzy skorzystają z zaproszenia do zajęcia pozycji zgodnego z oknem. Poprzednie poziomy s/r nie muszą grać głównej roli i są w momencie uformowania luki zawieszone na jakiś czas (grafika 4).
Istota
No dobrze, odrobiliśmy elementarne zadanie z logiki – zaproponowaliśmy definicję okienek. Umysł szuka jednak nie tylko poprawności logicznej, ale także istoty rzeczy. Zadajmy więc inne pytanie. Czym w istocie jest okno hossy/bessy z perspektywy price action? Otóż każde okno jest potencjalnie istotną zmianą na rynku, a więc każde okno uznaję za formację price action. Nie traktuj tej dyrektywy zbyt mechanicznie (okno otwarte – otwórz pozycję zgodną, okno zamknięte – graj przeciwko), lecz jako najważniejszą myśl wyniesioną z artykułu. a więc uznaję, że każde okno jest sygnałem do zajęcia pozycji. Wskazuje stronę, która zapowiada zwiększenie posiadanej już przewagi (zgodność z trendem) lub pragnie przechwycić inicjatywę, czyli zmienić układ sił rynkowych (okno kontrariańskie). Jeżeli pin bar (szczególnie na horyzontalnym poziomie wsparcia/oporu) jest jednym z najsilniejszych sygnałów price action, okno hossy/bessy tym bardziej. Dlaczego? Zgodność poziomu s/r ze świecą pin bar zwiększa siłę formacji, lecz również techniczne konsekwencje wyłamania świecy pin bar. Podobnie okno, które jak ustaliliśmy powyżej, zawiera w sobie poziom s/r oraz formacją cenową, posiada istotne techniczne znaczenie. I tak jak utrzymanie okna wzmacnia impuls zgodny z kierunkiem wskazanym przez formację, tak zamknięcie okna bywa silnym, przeciwnym sygnałem. Bazując na podstawowym rozróżnieniu możemy zaproponować wstępną typologię okien.
■ Okno hossy jest sygnałem kupna, lecz zamknięcie okna hossy jest sygnałem sprzedaży.
■ Okno bessy jest sygnałem sprzedaży, lecz zamknięcie okna bessy może być również silnym sygnałem kupna.
Okno hossy/bessy na rynku w trendzie
Typologię okien możemy rozwinąć i dostosować do trendu. a więc, gdy na rynku panuje trend wzrostowy, techniczne znaczenie może mieć okno hossy, jako obietnica kontynuacji trendu. Możemy uznać, że jest to działanie popytu zmierzające do ustanowienia dynamicznego poziomu wsparcia, celem kontynuacji ruchu (grafika 5). Ciekawą sytuacją jest moment, kiedy okno hossy pokonuje istotny poziom oporu, który przez dłuższy czas powstrzymywał kupujących. Wówczas możemy liczyć się z gwałtownym przyśpieszeniem ruchu (grafika 6). analogicznie, z perspektywy trendu spadkowego wskażmy na okno bessy, jako zapowiedź kontynuacji trendu (grafika 7). Gdy okno bessy jest sposobem wyłamania (lub potwierdzenia wyłamania) istotnego poziomu wsparcia możemy spodziewać się z intensyfikacją głównego ruchu (grafika 8). Wracając do uwagi o ambiwalentnym charakterze formacji okna, musimy wprowadzić dodatkowe rozróżnienia.
■ Zamknięte okno hossy jako negacja kontynuacji trendu wzrostowego to sygnał korekty lub nawet zmiany trendu (grafika 9).
■ Zamknięte okno bessy jako negacja kontynuacji trendu spadkowego to sygnał (przynajmniej krótkoterminowego) odwrócenia lub nawet zmiany trendu (grafika 10).
Okna hossy/bessy jako próba zmiany trendu (wariant kontrariański)
Rozważmy przypadki kiedy to strona będąca w defensywie próbuje posłużyć się oknem w celu zmiany kierunku ruchu.
■ Okno hossy jako kontrariański sygnał na spadkowym rynku (grafika 11).
■ Okno bessy, jako próba zatrzymania zwyżki ceny na rynku w trendzie wzrostowym (grafika 12). Nawiązując do idei o obopólnym charakterze formacji okna, możemy dodać kolejne istotne warianty tej formacji cenowej.
■ Zamknięte okno hossy na spadkowym rynku jako sygnał kontynuacji głównego ruchu (grafika 13). ■ Zamknięte okno bessy na rynku w trendzie wzrostowym jako sygnał kontynuacji trendu głównego (grafika 14). Kontrariańskie okna możemy więc ująć w podobny sposób, jak kontrariańskie formacje pin bar. Są generalnie obietnicą korekty lub odwrócenia ruchu, jednak gdy nadzieja na korektę gaśnie, do gry często powraca główna siła, by osiągnąć dominację (grafika 14).
Okna w konsolidacjach
Pozostaje do omówienia temat technicznego znaczenia okna w konsolidacjach. Sprawa jest złożona, tak jak skomplikowane i małoprzewidywalne jest zachowanie ceny w ruchu bocznym. Jednak i w tym wypadku możemy dokonać kilku pożytecznych rozróżnień. Przede wszystkim interesujące wydają się te okna, które znajdują się na dolnych/górnych granicach konsolidacji. Mogą być rozumiane jako próba wyjścia z konsolidacji i przejścia w fazę rynku trendowego. Wynik uznamy za istotny techniczny wskaźnik diagnozujący układ sił. I tak, gdy okno pozostaje otwarte, możemy się liczyć z przyśpieszeniem ruchu i zakończeniem konsolidacji. Przyjrzyjmy się rynkowi eurusd na początku maja 2016 (przed zamknięciem tygodnia handlowego) (grafika 15). analogicznie – w przypadku zamknięcia okna hossy/bessy, które było zwiastunem wybicia z konsolidacji, wyciągamy wnioski, które analityk price action ujmuje na ogół jako fałszywe wybicie (false break). Nieudana próba wybicia bywa silnym przeciwstawnym sygnałem, tak jak w maju 2016 roku na eurusd (grafika 16)
Uwagi końcowe
Jestem świadomy, że dla części czytelników nasze okienne subtelności wydadzą się być niepotrzebnym komplikowaniem sprawy. Rozumiem i chcę uniknąć podejścia dogmatycznego. Faktycznie, może być tak, że trader skupiony wyłącznie na handlu i zarządzaniu ryzykiem woli poprzestać na podstawowych rozróżnieniach (okno otwarte jako sygnał zgodny z oknem, okno zamknięte jako sygnał przeciwstawny). Być może to faktycznie wystarczy. a jednak z perspektywy analityka takie podejście uznaję za niewskazane. Laik nie zauważy różnicy pomiędzy zamknięciem okna hossy na rynku w trendzie spadkowym, a zamknięciem okna bessy na rynku w trendzie spadkowym. analityk musi tę różnicę ujrzeć i zdiagnozować. Umożliwi to weryfikację analiz, opracowanie statystyk skuteczności sygnałów i wychwycenie wielu innych prawidłowości. Jeżeli więc zajmujemy się rynkiem, jeżeli analizujemy i na podstawie analiz ryzykujemy część swoich pieniędzy, nie pozwólmy sobie na wątpliwy komfort intelektualnego lenistwa i powierzchowności. Opisaliśmy 10 podstawowych typów okien. Proszę się zastanowić, ile typów okien powinniśmy rozróżnić w profesjonalnej analizie price action, unikając przy tym nadmiernego mnożenia pojęć?