Kontrakty CFD vs. kontrakty futures. Czym różnią się kontrakty CFD od kontraktów futures?

W komentarzu pod jednym z odcinków naszej serii CFD od A do Z pojawiło się pytanie o to czym tak naprawdę różnią się od siebie kontrakty różnicowe od kontraktów terminowych futures. A ponieważ tworzymy te nagrania właśnie dla Was, to postaram się na to pytanie odpowiedzieć - co zatem łączy, a co dzieli te dwa pozornie identyczne instrumenty, jakimi są futuresy i CFD?

Kontrakty CFD. O czym musisz wiedzieć?

To jest kolejny odcinek kursu CFD od A do Z, więc pozwól że zacznę właśnie od kontraktów różnicowych, czyli CFD. Szybko przypomnę czym tak naprawdę są kontrakty różnicowe, bo będzie nam to potrzebne, aby zrozumieć jakie są ich podobieństwa i różnice w stosunku do kontraktów terminowych. Kontrakt różnicowy, inaczej nazywany kontraktem na różnicę kursową, jest instrumentem pochodnym który w praktyce działa jak umowa zawarta pomiędzy kupującym a sprzedającym na pokrycie różnicy w cenie jakiegoś instrumentu bazowego po upłynięciu pewnego czasu. Działa to tak, że jeśli cena instrumentu bazowego wzrośnie, to w momencie zamykania kontraktu sprzedający pokrywa różnicę cenową, czyli płaci kupującemu i samemu ponosi stratę. W odwrotnym przypadku, jeśli cena instrumentu bazowego w określonym czasie spadnie, to kupujący pokrywa różnicę, a zysk księguje strona sprzedająca. Kontrakty różnicowe są tzw. “czystymi derywatami”, co oznacza że mają one za zadanie śledzić ruchy cenowe swojego instrumentu bazowego, natomiast same w sobie nie mają żadnego wpływu na jego popyt i podaż, czyli nie mogą doprowadzić do zmiany jego ceny. Mówiąc prościej, korzystając z kontraktów CFD np. na akcje czy złoto nie dołączamy do grona akcjonariuszy i nie stajemy się posiadaczami surowca w fizycznej formie.

Dzięki swojej konstrukcji kontrakty CFD pozwalają również zajmować krótką pozycję (czyli dokonywać tzw. krótkiej sprzedaży, obstawiając spadki), a także zapewniają dźwignię finansową, czyli pozwalają otwierać transakcje o wyższym wolumenie niż wynosi wartość naszego depozytu. Samej dźwigni finansowej w kontraktach poświęciłem osobny, drugi odcinek kursu, do obejrzenia którego zapraszam.

Czym są kontrakty terminowe? Definicja kontraktu futures

Teraz przejdę do kontraktów terminowych futures, które są jednym z najstarszych i najpopularniejszych typów instrumentów pochodnych, mimo tego że z kilku względów mogą być mniej słabiej rozpoznawalne przez inwestorów indywidualnych niż CFD. Kontrakty terminowe to również rodzaj umowy, którą zawierają między sobą strona kupująca i sprzedająca, podobnie jak w przypadku kontraktów różnicowych. Umowa określa warunki transakcji kupna-sprzedaży dotyczącej konkretnego instrumentu bazowego w określonym czasie (stąd nazwa kontrakt terminowy) po ściśle określonej cenie. Cena rozliczenia nazywana jest też ceną terminową albo ceną futures, a dzień wygaśnięcia kontraktu to inaczej data rozliczenia lub data dostawy. Podobnie jak w przypadku kontraktów różnicowych, strona kupująca liczy na wzrost ceny instrumentu bazowego, natomiast strona sprzedająca na jego spadek. Zysk jednej ze stron transakcji zawsze jest równoznaczny ze stratą drugiej strony. Rozliczanie transakcji w przypadku kontraktów terminowych wygląda trochę inaczej niż w przypadku CFD - aby zamknąć pozycję, trzeba ją zneutralizować. Co to znaczy? W przypadku pozycji długiej należy sprzedać analogiczną liczbę kontraktów - czyli, jeśli kupiłem 5 kontraktów, do zamknięcia pozycji muszę wykonać transakcję sprzedaży 5 kontraktów. I analogicznie, jeśli chcę zamknąć moją pozycję krótką, muszę kupić odpowiednią liczbę kontraktów - jeśli mam pozycję krótką na 5 kontraktów, do jej zamknięcia muszę wykonać transakcję kupna pięciu kontraktów. 

Przy dacie wygaśnięcia kontraktów wspomniałem o tzw. terminie dostarczenia. Musisz wiedzieć, że istnieją również kontrakty terminowe z fizyczną dostawą, czyli takie które są rozliczane poprzez dostawę instrumentu bazowego. Mowa tutaj przede wszystkim o kontraktach terminowych na rynku towarowym i surowcowym, gdzie za konkretnymi transakcjami stoją rzeczywiste dostawy ropy naftowej, kukurydzy, srebra, czy miedzi. Większość futuresów jest jednak rozliczana gotówkowo (ang. cash settlement), czyli nie dochodzi w nich do fizycznej dostawy instrumentu bazowego. Nawet na rynku fizycznych kontraktów futures np. na ropę WTI na nowojorskiej giełdzie towarowej NYMEX większość transakcji jest rozliczana gotówkowo, bez dostawy surowca poprzez neutralizację pozycji przed terminem wygaśnięcia kontraktu.

Kontrakty futures i CFD. Podobieństwa

Kontrakty terminowe mają sporo wspólnego z kontraktami różnicowymi:

• CFD są młodszym rodzeństwem futuresów i w praktyce oba typy instrumentów powstały po to, by zapewnić inwestorom narzędzie do zabezpieczania się przed stratą (poprzez hedging, czyli otwieranie przeciwstawnej pozycji - jeśli np. posiadam długoterminową pozycję w ETF-ie na indeks giełdowy, który spada, dla ograniczenia strat mogę otworzyć pozycję krótką na ten sam indeks za pomocą futuresa lub CFD). Obecnie jednak dominująca część obrotu (szczególnie w przypadku CFD) ma charakter spekulacyjny
• zarówno futuresy, jak i CFD to instrumenty pochodne, których zadaniem jest śledzenie ruchów cenowych instrumentu bazowego
• oba typy kontraktów pozwalają na zajęcie zarówno pozycji długiej, jak i krótkiej
• zarówno futuresy, jak i CFD są instrumentami lewarowanymi, czyli pozwalają zająć pozycję o wartości wyższej od naszego depozytu
• wybór instrumentów bazowych: kontrakty terminowe i różnicowe mają bardzo szeroką ofertę instrumentów bazowych. Za ich pośrednictwem możemy uzyskać ekspozycję na akcje, indeksy giełdowe, pary walutowe (w tym kryptowaluty), surowce, towary, metale szlachetne i przemysłowe, a nawet na stopy procentowe i obligacje

CFD vs. Futures. Podobne, a jednak zupełnie inne

Do tego momentu można by pomyśleć, że kontrakty terminowe i różnicowe są w zasadzie identycznym instrumentem, oferującym bardzo zbliżone możliwości. W praktyce jednak różnic pomiędzy futuresami i CFD jest naprawdę sporo.

• Broker vs giełda: pierwsza istotna różnica pomiędzy CFD a futuresami wynika z charakteru obu instrumentów - kontrakty terminowe są przedmiotem obrotu na regulowanym rynku a CFD na rynku pozagiełdowym, czyli OTC. W przypadku futuresów na giełdzie obie strony transakcji są uczestnikami rynku, natomiast w przypadku CFD to nasz broker jest drugą stroną transakcji, co za tym idzie nasz zysk jest jego stratą i odwrotnie - gdy my tracimy to on zyskuje. Oczywiście istnieją też futuresy notowane poza rynkiem regulowanym, chociażby na pary kryptowalutowe 
• Depozyt zabezpieczający: spora część rynku kontraktów futures jest przeznaczona dla i zdominowana przez inwestorów instytucjonalnych, dlatego też specyfika tych instrumentów jest dostosowana do potrzeb większych uczestników rynku. Kontrakty CFD są pomostem do tego rynku dla inwestorów indywidualnych i nie jest tajemnicą, że wiele z nich za swój instrument bazowy ma właśnie kontrakty terminowe. Co za tym idzie, futuresy zazwyczaj wymagają znacznie większego kapitału do zajęcia pozycji niż kontrakty CFD. Weźmy jako przykład futuresa na WIG20 i CFD na ten indeks. W przypadku kontraktu terminowego mnożnik wynosi 20, czyli jeden kontrakt jest wyceniany na dwudziestokrotność punktowej wartości indeksu. Przy cenie 1932 pkt. wartość pojedynczego kontraktu to 38 640 PLN, co przy założeniu, że minimalny depozyt zabezpieczający wynosi 8% jego wartości oznacza, że musimy dysponować przynajmniej 3092 PLN, aby w ogóle pozycję otworzyć. W przypadku kontraktów CFD na przykładzie XTB, który jest partnerem naszego cyklu, pojedynczy kontrakt również jest warty 38 640 PLN (mnożnik 20), a depozyt zabezpieczający to 10%, jednak minimalny wolumen transakcji zaczyna się od 1 mikro lota (0,01), co oznacza że możesz otworzyć pozycję mając już niecałe 40 PLN depozytu. Oczywiście otwieranie tak małych pozycji na granicy naszego depozytu zabezpieczającego nie ma zbyt wiele sensu, ale to porównanie ma na celu pokazać Ci różnice w wymaganiach kapitałowych pomiędzy futuresami a CFD.

• Rolowanie kontraktów: futuresy mają określony termin wygaśnięcia, czyli rozliczenia, a to oznacza że jeśli chcemy utrzymać swoją pozycję, musimy dokonać rolowania kontraktu, czyli otworzyć analogiczną pozycję na kolejnej, wygasającej w najbliższej kolejności serii kontraktów. Wiąże się to nie tylko z dodatkowymi kosztami transakcyjnymi, ale też z ryzykiem wystąpienia contango lub backwardation w przypadku różnic cenowych pomiędzy futuresami z wygasającej serii, a tymi na które będziemy rolować naszą pozycję. W przypadku kontraktów CFD większość z nich ma charakter open-end, czyli nie ma ściśle określonej daty wygaśnięcia, bądź ważność kontraktu wynosi 365 dni od daty otwarcia pozycji. CFD na surowce, metale i towary również podlegają rolowaniu, bo ich instrumentem bazowym są futuresy, natomiast nie wiąże się ono z dodatkowymi kosztami, ani nie generuje ryzyka wynikającego z contango i backwardation, ponieważ ewentualne różnice wpływające na wynik naszej pozycji są kompensowane swapami.
• Punkty swapowe: jak wiesz z poprzednich odcinków, przy większości kontraktów CFD za przetrzymywanie pozycji pomiędzy sesjami naliczane są punkty swapowe (zazwyczaj ujemne), które są dodatkowymi kosztami utrzymania pozycji w czasie. W przypadku futuresów punkty swapowe nie są naliczane.